Nazywasz się Świerczek? Możesz mieć szlacheckie korzenie [ZDJĘCIA, HISTORIA]

Najstarsze wzmianki o herbie Świerczek pochodzą z 1220 roku z owalnej pieczęci komesa Budziwoja, który wywodził się z najstarszych śląskich rodów szlacheckich (było to tzw. wyobrażenie przedherbowe). - Natomiast najstarsza znana podobizna herbu Świerczek została wymalowana w wiedeńskim klasztorze Minorytów, w spisanym po łacinie rękopiśmiennym XIV-wiecznym nekrologu małżonków nazwiskiem Świerczek, zmarłych w Wiedniu w 1300 r., wśród których był pisarz czeskiego króla i księcia Austrii Przemysła II Ottokara z dynastii Przemyślidów, ojca polskiego króla Wacława II - tłumaczy wodzisławska artystka i nauczycielka.

Wolfsangel – rekonstrukcja „wilczego haka”

Potwierdzenie wrodzonej kreatywności

Co znajduje się w herbie Świerczek? Na tarczy, na błękitnym polu znajduje się dużą litera N z dodanym wygięciem w poprzecznej belce. W klejnocie, czyli zwieńczeniu herbu znajdują się trzy strusie pióra. Liście na zewnątrz tarczy, czyli labry herbowe w kolorach błękitnym i złotym. Tak herb rodu Świerczek wygląda w oryginale. W artystycznej wizji wodzisławianki herb powstał w kolorach złota i bieli na czarnym tle.

Ale skąd ta litera N? Okazuje się, że nie do końca chodzi o literę, a narzędzie o takim kształcie, używane na polu walki, sporządzane z ostrokanciastego i spiczastego żelaza. To coś na kształt „wilczego haka” (niem. Fussangel lub Wolfsangel), ale rzucanego jak bumerang pod nogi konnicy. Narzędzie to nazywano właśnie „świerczkiem”. Brutalnym, ale skutecznym. - Prawdopodobnie właśnie Świerczkowie wymyślili taki rodzaj broni, dlatego umieścili ją w swoim godle, bo to narzędzie sprawdzało się podczas walki, kalecząc nogi nieprzyjacielskiego jeźdźca i kopyta jego konia. Sam przyrząd, umieszczony w herbie, wskazuje na kreatywność, którą Świerczkowie mogli się pochwalić i także dzisiejsze pokolenia mają jej spore pokłady - wnioskuje Aleksandra Sokalla.

- Czeski historyk, genealog i heraldyk Josef Pilnáček (1883-1952), który zajmował się badaniem dawnych szlacheckich rodów morawskich i śląskich, napisał również w języku polskim artykuł naukowy o herbie Świerczek, pt. „Znaczenie figury heraldycznej w herbie Świerczek", który opublikowano w 1930 r. w „Miesięczniku Heraldycznym” (czasopiśmie Polskiego Towarzystwa Heraldycznego). Ten naukowiec amator, tytan kwerend i pracy badawczej, znany każdemu genealogowi i heraldykowi w Europie Środkowej, głównie dzięki dwóm obszernym, rzetelnie opracowanym zbiorom genealogii szlachty Moraw i Śląska, bardzo dogłębnie i zarazem ciekawie opisał pochodzenie oraz znaczenie figury heraldycznej, nawiązującej do przyrządu bojowego zwanego „świerczkiem” - dodaje jej brat Maurycy Fojcik.

Opis herbu przygotowany przez Alesandrę Sokallę na potrzeby naszego artykułu

Wspólne korzenie

Artystka swoją wizję rodowego herbu przeniosła na płótno, ku uciesze innych członków rodziny. - Stary „Świerczkowiec” znajdował się pod lasem w Pszowskich Dołach – wspomina Marta Fojcik, z domu Świerczek, z wodzisławskiej dzielnicy Zawada, mama Aleksandry i Maurycego.

Jeszcze podczas rozmowy z redaktorem piszącym ten tekst, znajduje wspólnych przodków w drzewie genealogicznym.

- My też pochodzimy od Grzegorza Świerczka – rzuca pani Marta z uśmiechem, patrząc na przyniesione drzewo genealogiczne.

- Grzegorz Świerczek był moim praprapradziadkiem. Miło znaleźć wspólnych przodków, tym bardziej w takiej ciekawej sytuacji – odpowiadam z dumą.

Pani Aleksandra oprócz samego promowania herbu Świerczek ma w planach stworzenie linii rodowych gadżetów, np. porcelanowych filiżanek czy spinek do mankietów odlanych w kształt herbu  Świerczek. Pierwsza filiżanka na pewno będzie prezentem dla najstarszej mieszkanki Zawady, 99 – letniej pani Anny Świerczek herbu własnego.

Być może dla niektórych będzie to ciekawy prezent, a dla innych zachęta do poszukiwania rodzinnych korzeni, nierzadko związanych z błękitną krwią.

Szymon Kamczyk