Nowiny.pl
Nowiny.pl Regionalny Portal Informacyjny. Codzienny serwis newsowy z terenu Subregionu Zachodniego woj. śląskiego (powiat raciborski, wodzisławski, rybnicki, jastrzębski i żorski).
JastrzebieOnline.pl
JastrzebieOnline.pl JastrzebieOnline.pl to najczęściej odwiedzany portal z Jastrzębie-Zdroju. Codziennie tysiące mieszkańców miasta dowiaduje się od nas o wydarzeniach dziejących się w Jastrzębiu.
eZory.pl
eZory.pl eZory.pl to nowy portal o Żorach stworzony z myślą o dostarczaniu najświeższych i aktualnych informacji lokalnych dla mieszkańców Żor, dotyczących wydarzeń kulturalnych, społecznych, sportowych oraz ważnych informacji miejskich.
AgroNowiny.pl
AgroNowiny.pl Regionalny portal dla rolników. Najnowsze Wiadomości dla rolników, ceny i fachowe porady. Produkcja rolna, hodowla, uprawy, aktualne cenniki rolnicze, technika rolnicza, prawo i agrobiznes.
HistoriON.pl
HistoriON.pl HistoriON to portal dla pasjonatów lokalnej historii. Odkryj fascynującą historię naszego regionu - ciekawe artykuły, wydarzenia, ikony PRL-u, kartka z kalendarza, bohaterowie lokalni, ludzie tej ziemi i biografie na nowym portalu HistoriON.pl
Praca.nowiny.pl
Praca.nowiny.pl Regionalny serwis z ogłoszeniami o pracę oraz informacjami w rynku pracy. Łączymy pracowników i pracodawców w całym regionie.
RowerON
RowerON Projekt „RowerON – wsiadaj na koło, będzie wesoło” to promocja regionu, jego walorów przyrodniczo-kulturowych, infrastruktury rowerowej oraz zachęcenie mieszkańców do aktywnego i zdrowego spędzania czasu.
InspiratON
InspiratON Projekt edukacyjno-medialny „InspiratON – Czas na Zawodowców”, który pomaga uczniom wybrać dobrą szkołę, ciekawy zawód, a potem znaleźć pracę lub założyć własną firmę.
Kupuję - smakuję
Kupuję - smakuję Projekt „Kupuję - smakuję. Wybieram polskie produkty” promujący lokalnych i regionalnych producentów żywności oraz zakupy polskich produktów.
Sport.nowiny.pl
Sport.nowiny.pl Serwis sportowy z regionu. Piłka nożna, siatkówka, koszykówka, biegi. Wyniki, tabele, zapowiedzi.
Sklep.nowiny.pl
Sklep.nowiny.pl Sklep.Nowiny.pl powstał w odpowiedzi na coraz szersze potrzeby naszych czytelników i mieszkańców regionu. Zapraszamy na zakupy wyjątkowych limitowanych produktów!
Instytut Rozwoju Inspiraton
Instytut Rozwoju Inspiraton Instytut powołaliśmy do życia w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na przystępne kursy online rozwijające kompetencje zawodowe. Naszą misją jest tworzenie kursów wspierających rozwój kariery naszych kursantów.
Numer: 48 (1201) Data wydania: 28.11.23
Czytaj e-gazetę

Opuszczony dwór z piękną przeszłością

Patrząc na ledwo stojący jeszcze budynek, z trudem odnajdujemy ślady dawnej świetności. Trzeba naprawdę wielkiej wyobraźni, aby uwierzyć, że miejsce to odwiedził prezydent Rzeczpospolitej Polskiej czy uznany pisarz. A przecież w tej ruinie odbywały się kiedyś rauty, spotkania, a nawet ślub.

Dawne zdjęcia to doskonały sposób na wędrówkę w czasie. Pozwalają zobaczyć nam ludzi i miejsca, które niegdyś tętniły życiem. Tak jest z opuszczonym dziś dworem w Jastrzębiu Dolnym. Na fotografii, umieszczonej na stronie poświęconej powstańcom śląskim, widzimy mężczyznę dumnie prezentującego swoje trofeum łowieckie – poroże jelenia. W tle jest okazała willa, a właściwie dwór. Jest zadbana, bo właściciele to majętni ludzie troszczący się o swoją siedzibę. Taki okazały dom musi należeć nie do byle kogo. Człowiek, który widnieje na pierwszym planie fotografii to Mikołaj junior Witczak. Został uwieczniony w latach 30. XX wieku, kiedy jastrzębski kurort zwany Perłą Uzdrowisk Śląskich – przeżywał lata prosperity. Mikołaj jr wraz z bratem Józefem są właścicielami dworu. To synowie polskiego właściciela uzdrowiska – Mikołaja Witczaka. Wspólnie kontynuują dzieło ojca. Mają powody do zadowolenia, bo idzie im całkiem nieźle. Posiadają też rozległe kontakty w kręgach politycznych.

Wiekowy dwór na Mendowcu

Jednak to nie oni są budowniczymi dworu. Historia tej siedziby sięga drugiej połowy XVIII wieku. Jednym z jej właścicieli był Robert Mende, ale to już znacznie później i stąd nazwa dworu – Mendowiec.

Powróćmy do sielskich lat dwudziestolecia międzywojennego. Bracia Mikołaj i Józef Witczakowie prowadzą modne wówczas uzdrowisko Jastrzębie– Zdrój. Kurort cieszy się renomą. Witczakowie są znani na Śląsku, gdyż walczyli o przyłączenie tej ziemi do Polski. Przed wybuchem III Powstania Śląskiego (1921 r.) we dworze mieściło się dowództwo i sztab Grupy „Południe”. To wtedy ważyły się losy czy Śląsk – a przynajmniej jego część – zostaną przyłączone do Polski.

Witczakowie prowadzili ożywione życie towarzyskie. W ich progach bywały ważne osobistości ówczesnej elity. Wśród nich prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Ignacy Mościcki czy wojewoda śląski Michał Grażyński. Tego ostatniego możemy zobaczyć na fotografii ślubnej Jarmiły i Mikołaja. Wydają się być dobrymi znajomymi i tak w istocie było, bo znali się z czasów powstań śląskich. Obecność tak znamienitego gościa świadczy o dobrych kontaktach gospodarzy z władzą. Wojewoda chętnie bywał w Jastrzębiu i przyczynił się do jego rozwoju. To za jego sprawą powstał nowoczesny basen, jak to się wtedy mówiło – stadion wodny czy Sanatorium im. Józefa Piłsudskiego. Jednak nie tylko politycy bywali na Mendowcu. Zawędrował tam również uznany reportażysta Melchior Wańkowicz, o czym wspomina w powieści pt. „Ziele na kraterze”.

Dwór zajmowany przez Witczaków mógł uchodzić za okazałą i przestrzenną rezydencję. Gospodarze dysponowali niemała powierzchnią użytkową, bo ok. 660 m kw. Ich siedziba ziemiańska miała taras na piętrze. Natomiast na parterze znajdowało się większość pokoi.

Oaza spokoju Mikołaja i Jarmiły Witczaków

Mikołaj i Jarmiła Witczakowie doskonale czuli się w swojej jastrzębskiej siedzibie. Świadczą o tym archiwalne fotografie, na których widzimy ich chętnie przebywających w ogrodzie, przyjmujących gości i zadowolonych z życia. Dwór znajduje się w pewnym oddaleniu od uzdrowiska, co zapewniało im ciszę i spokój.

Ta sielanka jednak zostaje przerwana II wojną światową. Po napadzie Niemiec na Polskę Witczakowie ewakuują się za granice. Jednak po 1945 roku powracają do swojego rodowego gniazda z myślą odbudowania zrujnowanego uzdrowiska. W 1947 roku kurort zostaje upaństwowiony, a Mikołaja spotykają szykany.

Katarzyna Barczyńska-Łukasik

Źródło: Biuletyn Galerii Historii Miasta, Luty 2018 rok.