Numer: 7 (211) Data wydania: 10.02.04

Pod lupą urzędu czyli jak cię sprawdzają

10.02.2004 00:00

Pierwszy bliższy kontakt z urzędnikami odbywa się z reguły w ramach czegoś, co przepisy Ordynacji podatkowej nazywają czynnościami sprawdzającymi. Przyjrzyjmy się zatem, z czym w takim przypadku mamy do czynienia.

Czynności sprawdzające stanowią wstępną kontrolę podatkową, a w konsekwencji integralną część prowadzonego przez organy podatkowe postępowania kontrolnego. Analiza przepisów dotyczących czynności sprawdzających pozwala także na stwierdzenie, że jednym z celów, jakim służą te czynności, jest ograniczenie ryzyka związanego z zasadą samoobliczenia podatku. Bieżąca kontrola deklaracji podatnika i poprawności obliczania przez niego lub przez płatnika podatku pozwala bowiem na skorygowanie wysokości zobowiązania podatkowego bezpośrednio po terminie płatności tego podatku.

Prawo do korekty deklaracji (zeznania)

Jeżeli przy sporządzaniu deklaracji (zeznania) popełniłeś błąd, masz prawo poprawić ten błąd składając korektę deklaracji (zeznania). Prawo do korekty ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego i kontroli podatkowej (w zakresie zobowiązań podatkowych, których dotyczy postępowanie lub kontrola). Skorygowanie deklaracji (zeznania) następuje przez złożenie korygującej deklaracji (zeznania) wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty.

A to, jak nietrudno się domyśleć, zmniejsza wysokość ewentualnych odsetek za zwłokę w przypadku wystąpienia zaległości podatkowej. Co istotne, czynności sprawdzające w zdecydowanej większości przypadków sprowadzają się dla nas do konieczności odwiedzenia urzędu po to, by uzupełnić brakujący podpis, czy poprawić oczywisty błąd rachunkowy w deklaracji czy zeznaniu. Urzędnicy nie mogą takich poprawek dokonywać za nas. Stąd konieczność fatygowania nas do osobistego stawiania się w urzędzie. Nie ma zatem co wpadać przy każdym wezwaniu z urzędu skarbowego w panikę. Być może chodzi tylko o zapomniany podpis lub błędnie wpisaną cyferkę.

Obowiązujące obecnie przepisy przewidują, że pracownicy urzędów skarbowych dokonują czynności sprawdzających, mających na celu sprawdzenie terminowości składania deklaracji oraz wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów, a mające na celu stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów oraz ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Jak długo trzymać rachunki

Zobowiązany jesteś do przechowywania wszelkich dokumentów podatkowych (rachunków, faktur, ksiąg podatkowych, dokumentów związanych z poborem lub inkasem podatków itp.) do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Termin przedawnienia wynosi 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W przypadku gdy w toku czynności sprawdzających ustalono, że deklaracja (zeznanie) zawiera błędy lub oczywiste omyłki albo też że wypełniono ją niezgodnie z obowiązującymi wymogami, organ podatkowy zwróci się do Ciebie o złożenie wyjaśnień oraz skorygowanie deklaracji, wskazując przyczyny wątpliwości, jakie rodzą informacje zawarte w tej deklaracji (zeznaniu).

W sytuacji gdy skorygowana deklaracja (zeznanie) powoduje usunięcie wątpliwości organu podatkowego, dokonuje się odpowiedniej adnotacji w deklaracji, a jeżeli w wyniku tej korekty podwyższono wysokość zobowiązania podatkowego, organ podatkowy zamieszcza informację, czy i w jakiej wysokości wpłacono zaległość podatkową. W tym ostatnim jednak przypadku, ze względu na to, że podatek nie został w całości zapłacony w terminie, należy przyjąć, że od kwoty, o którą nastąpiło podwyższenie wysokości zobowiązania podatkowego, masz obowiązek zapłacić odsetki za zwłokę. Jeżeli jednak nie godzisz się na zmianę danych wykazanych w deklaracji (zeznaniu), należy uznać, że czynności sprawdzające zostały zakończone, a organ podatkowy zmuszony jest wszcząć postępowanie podatkowe w normalnym trybie (i wydać postanowienie o wszczęciu takiego postępowania). Organ podatkowy nie ma natomiast obowiązku dalszego nakłaniania Cię do zmiany stanowiska.

Czynności sprawdzające mogą także dotyczyć kontroli prawidłowości korzystania z przysługujących Ci ulg podatkowych. W tym przypadku kontrola dokonywana w ramach czynności sprawdzających polega na sprawdzaniu dokumentów potwierdzających prawo do tej czy innej ulgi.

Do czego jeszcze masz prawo

Pamiętaj, że masz prawo do:
Zwrotu nadpłaconego podatku. Nadpłata powstaje w sytuacji, gdy zapłacisz podatek, pomimo że nie ciążył na Tobie obowiązek jego zapłaty lub gdy zapłacisz go w wysokości wyższej niż powinieneś zapłacić. Z nadpłatą mamy również do czynienia, jeżeli płatnik (tj. pośrednik w rozliczeniu podatku, najczęściej pracodawca lub organ rentowy) pobrał podatek nienależny lub pobrał go w wysokości wyższej od należnej. W tych sytuacjach masz prawo złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. Nadpłata, wraz z jej oprocentowaniem, podlega zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych, wraz z odsetkami za zwłokę, oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlega zwrotowi z urzędu, chyba że złożysz wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W sytuacji gdy nie jesteś obowiązany do posiadania rachunku bankowego, zwrot nadpłaty następuje w gotówce.

Żądania zaświadczeń. Jeśli potrzebujesz urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego, możesz żądać wydania przez organ podatkowy zaświadczenia. Zaświadczenie powinno być wydane nie później niż w terminie 7 dni. Organ podatkowy może wydać zaświadczenie jedynie w granicach Twojego żądania. Najczęściej dotyczy to zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą podatków.

Żądania ulg w zapłacie podatków. W przypadku gdy rozliczasz się za pośrednictwem płatnika, czyli uzyskujesz dochody ze stosunku pracy, emerytury, renty itp., możesz wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o zwolnienie płatnika (pracodawca, ZUS) z pobrania podatku. Składając taki wniosek, musisz wykazać, że pobranie podatku zagraża Twoim ważnym interesom, a w szczególności Twojej egzystencji lub uprawdopodobnić, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy. Jeżeli z kolei sam wpłacasz zaliczki na podatek, na Twój wniosek możliwe jest ograniczenie poboru zaliczek na podatek. Musisz tylko uprawdopodobnić, że zaliczki, obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych, byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. Jeśli przemawia za tym Twój ważny interes lub interes publiczny, możesz również zwrócić się do organu podatkowego z wnioskiem: o odroczenie terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, o rozłożenie na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, o umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

Pisemnej interpretacji przepisów. Jeżeli masz wątpliwości, jak zastosować przepisy prawa podatkowego w Twojej indywidualnej sprawie, możesz zwrócić się na piśmie do właściwego urzędu skarbowego o udzielenie pisemnej informacji. Niestety występując z takim zapytaniem, jesteś obowiązany nie tylko do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego, ale także własnego stanowiska w sprawie, czyli sposobu, w jaki twoim zdaniem przepis należy interpretować.

Żądania zwrotu kosztów postępowania. Organ podatkowy obowiązany jest, na Twoje żądanie, zwrócić koszty postępowania, między innymi obejmujące koszty podróży związane z Twoim osobistym stawiennictwem, jeżeli postępowanie zostało wszczęte z urzędu, bądź gdy zostałeś błędnie wezwany do stawienia się w organie podatkowym. Żądanie zwrotu poniesionych kosztów podróży powinieneś zgłosić organowi podatkowemu, który prowadzi postępowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie, pod rygorem utraty tego roszczenia.

Marek Kutarba