Historia majora wreszcie spisana

Antoni Tomiczek zmarł 19 listopada ubiegłego roku, przeżywszy 98 lat. Praca nad książką o jego życiowej historii trwała już od trzech lat wstecz z inicjatywy dr hab. Julii Dziwoki, historyczki i adiunkt w Instytucie Historii Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Jak twierdzi autorka, Antoni Tomiczek bardzo cieszył się z powstania książki. – Pan Antoni Tomiczek, major pilot, był wielkim bohaterem nie tylko w naszym regionie, ale był bohaterem świata. Przeleciał samolotami ogromny obszar. To był ktoś niezwykły, kogo poznałam zupełnie przypadkowo, patrząc na program TVP Historia. Program mnie tak wciągnął, że dwie i pół godziny patrzyłam bez przerwy, a na koniec dowiedziałam się, że pan major pilot Antoni Tomiczek mieszka w pobliżu, jest z Pstrążnej, a my o nim tak mało wiemy. Wtedy postanowiłam, że należy coś dla niego zrobić, że pojadę do niego, poznam go i zapytam w zwykłej rozmowie jak wyglądała ta jego droga – wspomina Julia Dziwoki. Dzięki kontaktowi przez Stowarzyszenie Lyskor spotkanie doszło do skutku.

15 godzin rozmów

– Okazało się, że pan Tomiczek nawet kojarzy moją rodzinę, bo mój tata był kiedyś dyrektorem szkoły w Zwonowicach. Zaczął mi ufać. Teraz mam nagrane 15 godzin rozmów z panem majorem. To, co ukazało się w książce, która ma 256 stron przez ograniczenia projektowe, to są fragmenty jego wspomnień. Pan Tomiczek opowiadał tak szczegółowo o tym co przeżył, że mogłyby powstać jeszcze co najmniej dwie książki. Niestety pan Antoni od nas odszedł w listopadzie ubiegłego roku. Zostawił wspomnienia, materiały, źródła, zdjęcia i to było niezwykłe. To co opowiadał było zawsze zaskakujące. Zaczynał zawsze od warstwy przyjemnej, uznając, że jestem kobietą i pewnie chce słuchać o rzeczach miłych, a potem po trzech latach opowiadał o rzeczach strasznych, które musiał widzieć jako młody człowiek i musiał sobie z tym wszystkim poradzić. On przeszedł szlak bojowy, który jest nie do ogarnięcia naszą myślą. Poznawał kontynenty, był w Afryce, wielu krajach Europy. Poznawał wielu ludzi, będąc w różnych armiach. Moim zdaniem za jego osiągnięcia powinien otrzymać rangę generała – podkreśliła autorka, która przez dwa lata odwiedzała majora praktycznie co tydzień.

Długa historia

Antoni Tomiczek swoją karierę rozpoczął od szkoły w Koninie w 1930 r. Przygodę z lotnictwem rozpoczął w 1936 r. Jego przygoda zaczęła się w Pstrążnej i zakończyła się w Pstrążnej, dlatego książka została zatytułowana „Długi lot do domu”. Po przejściu odpowiedniego szkolenia i lotach ze 122 eskadrą myśliwską w Krakowie został instruktorem lotnictwa w Krośnie. Wojna zastała go w pobliskiej Moderówce, skąd z młodzieżą ewakuował się do Dęblina. Miał dolecieć do Rumunii, jednak z powodu awarii samolotu musiał lądować awaryjnie i dostał się do niewoli radzieckiej. Trafił do Starobielska, głodny i wycieńczony. Tam zastała go wolność, po podpisaniu paktu Majski-Sikorski. Tomiczek za pieniądze wypłacone z niewoli kupił sobie radziecki aparat fotograficzny, którym uwieczniał swoje dalsze losy. Z ppłk Wiśniowskim udał się do Archangielska, gdzie miał z innymi żołnierzami wsiąść na statek do Wielkiej Brytanii. Port jednak zamarzł i udali się do Murmańska. Tam wsiedli na krążownik Trynidad i nie bez problemów dopłynęli w końcu na wyspy brytyjskie. Tam rozpoczął się kolejny rozdział w jego życiu, związany z niesieniem pomocy dla powstańców i rebeliantów w Polsce i innych krajach Europy. Dokumentował każdy lot, wykonywał setki fotografii. Szerzej o historii Tomiczka przeczytamy w nowo wydanej książce. Warto jedynie dodać, że dzięki miłości do swojej ukochanej Emilii Miliczek wrócił do rodzinnej Pstrążnej, gdzie pozostał do końca swoich dni.

Książka w każdym domu

Książka „Długi lot do domu majora pilota Antoniego Tomiczka” powstała dzięki Stowarzyszeniu Lyskor, we współpracy z Gminną Biblioteką Publiczną w Lyskach. Dofinansowanie udało się zdobyć ze środków Unii Europejskiej. – Marzeniem pana Antoniego było to, aby powstała o nim książka, aby materiały, które przywiózł były publikowane i młode pokolenie mogło się uczyć, jak wyglądała tułaczka żołnierzy w okresie drugiej wojny. To był człowiek, który myślał o kolejnych pokoleniach – wyjaśnia autorka Julia Dziwoki. Książkę będzie można znaleźć w każdej bibliotece na terenie gminy Lyski, a podczas spotkania autorskiego każda z pstrąskich rodzin mogła nieodpłatnie otrzymać po jednym egzemplarzu. W publikacji zawarto unikatowe fotografie, dokumenty, skany dzienników i zapisków Tomiczka. Teraz nad spuścizną największego bohatera Pstrążnej czuwa jego córka Alicja.

Szymon Kamczyk