Zdrowie: Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży

Zaburzenia zdrowia psychicznego zaliczane są do głównych problemów zdrowotnych dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Szacuje się, że w Polsce około 10% dzieci i młodzieży do 18 roku życia cierpi na szeroko pojęte zaburzenia psychiczne i potrzebuje pomocy psychiatrycznej i psychologicznej. Z drugiej strony pamiętać należy o tym, że chociaż zaburzenia okresu dziecięcego są bardzo liczne, to znacznie więcej dzieci może doświadczać przejściowych zaburzeń i  tylko czasem przejawiać trudne zachowania czy nieadekwatne reakcje emocjonalne. Istotny jest fakt, że nie wszystkie przelotne trudności świadczą o zaburzeniach psychicznych, bo występowanie emocjonalnych problemów i borykanie się z wymaganiami społecznymi w życiu jest częścią normalnego rozwoju.

Co specyficznego jest w zaburzeniach wieku dziecięcego? Po pierwsze problemy dzieci

i młodzieży zawsze występują w kontekście rozwoju psychicznego i relacji ze środowiskiem i tak je należy rozpatrywać. Pamiętamy, że dzieci nie są „małymi dorosłymi”. Są, co oczywiste mniejsze fizycznie, ale też mniej dojrzałe emocjonalnie, brak im doświadczenia i wiedzy w wielu kwestiach  i często trudno jest im zdawać sobie sprawę ze swoich problemów. Z tego samego powodu rzadko to dzieci same szukają pomocy i raczej nie potrafią mówić o swoim problemie, a tym samym są jakby „uzależnione” od tego, jak dorośli zinterpretują ich zachowanie.

Najważniejszy jest fakt, że zaburzenia rozwijają się wraz z dzieckiem i nie korygowane obejmują coraz szersze obszary jego funkcjonowania – nawet przejściowe trudności mogą mieć poważne konsekwencje, ponieważ zakłócają przebieg rozwoju i uczenia się, powodując narastające trudności. Jeśli nie będzie się leczyć poważnych problemów dzieci, one same z nich nie wyrosną, a w przyszłości mogą stać się zaburzonymi psychicznie dorosłymi.

Jak wspominano wcześniej rzadko to samo dziecko szuka dla siebie pomocy. Najczęściej trafia do instytucji świadczących pomoc psychologiczną lub psychiatryczną gdy rodzice, nauczyciele lub przedstawiciele innych powołanych do tego instytucji zdecydują, że dziecko wymaga profesjonalnej pomocy. Z doświadczeń Poradni Zdrowia Psychicznego i Dziennego Oddziału Psychiatrycznego wynika, że najczęściej są to problemy w zachowaniu zakłócające pobyt w przedszkolu i szkole, wczesne problemy rozwojowe czyli opóźnienia mowy, brak kontaktu z rówieśnikami czy inne problemy powodujące odrzucenie lub izolację.

W przypadku pacjentów młodzieżowych coraz częściej pierwszy kontakt z lekarzem czy psychologiem wynika z decyzji samych zainteresowanych, którzy zgłaszają się z powodu cierpienia spowodowanego lękiem, apatią i obniżonym nastrojem, trudną sytuacją rodzinną  tym dość często uzależnieniem rodziców.

Na szczęście nie wszystkie dzieci cierpią czy są narażone na zaburzenia psychiczne. Większość dzieci cieszy się swoim dzieciństwem i przeżywa je bez poważniejszych problemów psychologicznych, a w dorosłości są dość dobrze przystosowanymi dorosłymi.

Ale gdzieś pośród nich są też te, które dzięki życzliwości i uwadze otaczających ich dorosłych mogą odpowiednio wcześnie skorzystać ze wsparcia i pomocy specjalistów.

Katarzyna Gajda-Rumiak

Autorka jest psychologiem, psychoterapeutą, pracuje Centrum Zdrowia Psychicznego i Uzależnień Al-Med  oraz w Ośrodku medyczno – Terapeutycznym Syriusz