Atopowe zapalenie skóry (AZS)

Wszystkie zwierzęta wielokomórkowe są pokryte skórą, składającą się z jednej lub z wielu warstw komórek. Skóra jest jednak dla zwierząt czymś więcej niż tylko zwykła okrywą; jest jednym z ważniejszych układów pełniących wiele różnych funkcji. Skóra jest naturalną barierą między środowiskiem zewnętrznym a ustrojem, chroniąc go przed inwazją bakterii, urazami mechanicznymi i niszczącym działaniem promieni słonecznych. Niezależnie od tego bierze udział w regulacji temperatury ciała, odczuwaniu bodźców zewnętrznych, tworzeniu barwnika, syntezie witaminy D oraz wchłanianiu i wydalaniu. Ze względu na jej ostatnią funkcję choroby skóry są często objawem znacznie bardziej złożonych procesów wewnątrzustrojowych niż mogłoby to wyglądać na pierwszy rzut oka.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to stan przewlekły i nawracający, który dość często pojawia się u niemowląt (częściej u dziewczynek). Podrażnienia skóry pojawiają się w okolicy zgięcia łokciowego i kolanowego oraz na policzkach. Skóra swędzi, łuszczy się. Dziecko stale się drapie, jest niespokojne, źle sypia. Objawy mogą się nasilać pod wpływem niektórych alergenów, zmniejszać lub zwiększać w regularnych odstępach czasu. Niebagatelne znaczenie ma obciążenie dziedziczne od jednego lub obojga rodziców. U większości maluchów objawy znikają pod koniec pierwszego roku życia, u niektórych utrzymują się do trzeciego roku życia. Zdarza się jednak, że alergia skórna utrzymuje się przez całe życie.
 Typowe objawy atopowego zapalenia skóry to:
• Sucha, łuszcząca się skóra,
• Swędzenie nasilone zwłaszcza po spoceniu się,
• Rumień,
• Ciemieniucha, rybia łuska,
• Zgrubiały naskórek,
• Natychmiastowe reakcje skórne po kontakcie z alergenem,
• Nietolerancja wełny, detergentów, proszków do prania, kosmetyków,
• Nawracające zapalenie spojówek,
• Rumieńce na buzi.

20-50 procent dzieci chorych na atopowe zapalenie skóry cierpi jednocześnie na astmę oskrzelowa, katar sienny, przewlekły kaszel, biegunki, wymioty.

Klasyczne leczenie opiera się na dwóch zasadach: wykluczeniu z diety i otoczenia alergenu, który wywołuje objawy oraz na łagodzeniu dolegliwości. Pod kontrolą lekarza stosuje się leki przeciwhistaminowe oraz miejscowe kortykosteroidy (maści, kremy). Do kąpieli dodaje się preparaty natłuszczające, na przykład emulsję Oilatum, a po każdym myciu smaruje się skórę odpowiednimi kosmetykami hipoalergicznymi, na przykład Physiogel krem lub Oilatum Soft krem.

Duże znaczenie ma także dieta eliminacyjna: unikanie pszenicy, jaj, nabiału, wieprzowiny, orzechów, ryb. Są to najsilniejsze alergeny pokarmowe. Równie ważne jest zmniejszenie kontaktu ze zwierzętami, piórami, kurzem, środkami drażniącymi takimi jak barwniki czy syntetyczna garderoba. Ubrania i pościel pierze się w środkach hipoalergicznych. Niewskazane jest płukanie prania w zapachowych środkach zmiękczających. Warto dbać o prawidłową wilgotność i temperaturę powietrza w pomieszczeniach gdzie dziecko śpi lub przebywa najdłużej. Zbyt ciepłe ubranie lub za wysoka temperatura mogą pogarszać objawy. W literaturze fachowej można znaleźć doniesienia o skutecznym działaniu oleju z nasion wiesiołka (kapsułki, maści, kremy).

Rozpoczynając leczenie dziecka z atopowym zapaleniem skóry, trzeba uzbroić się w cierpliwość. Ważne, aby stosować się do wskazań lekarza i wszystkie nowe produkty wprowadzać do diety i otoczenia dziecka pojedynczo i stopniowo. Objawy atopowego zapalenia skóry staną się wtedy mniej dotkliwe, a z czasem mogą zupełnie ustąpić.
 
mgr farm. Małgorzata Nowak