Mieszkań jak nie ma tak nie będzie

Jak ustalili kontrolerzy, ponad 80 proc. osób oczekujących na lokal socjalny nie otrzyma go. Gminy budują nowe mieszkania, ale nie nadążają za rosnącymi potrzebami.

 

Wsparcie z budżetu państwa jest zbyt niskie. – Żadna ze skontrolowanych przez NIK gmin nie zaspokoiła potrzeb mieszkańców w zakresie lokali socjalnych. Wprawdzie w ostatnich latach zwiększyła się liczba takich mieszkań, ale jednocześnie wzrosło na nie zapotrzebowanie. W skontrolowanych gminach brakuje lokali socjalnych dla ponad 80 proc. oczekujących. Najtrudniej jest w dużych miastach. Tak niski, a w dodatku zmniejszający się stopień zaspokojenia potrzeb społecznych wskazuje, że gminy wbrew art. 75 ust. 1 Konstytucji RP nie wspierają w odpowiednim stopniu rozwoju budownictwa socjalnego. Dlatego NIK ocenia ich działalność w tym zakresie negatywnie – czytamy w raporcie.

 

 

A jak jest w naszym regionie? Na 30 czerwca 2010 r. gmina Racibórz posiadała 93 budynki, w których zlokalizowanych było 770 lokali przeznaczonych na mieszkania socjalne. Ta liczba jest czysto teoretyczna, bo 370 lokali nadal jest normalnie wynajmowanych i dopiero w przypadku ich powrotu do majątku gminy będą adaptowane na mieszkania socjalne. Ten proces jest jednak bardzo wolny, a do kolejki czekających cały czas dopisują się nowe osoby, które spełniają ustawowe wymogi. – W styczniu 2011 na lokal socjalny oczekiwało 395 osób – mówi Barbara Krzos-Kulasza, naczelnik wydziału lokalowego w Urzędzie Miasta w Raciborzu. W innych miastach jest podobnie. W Rybniku Zakład Gospodarki Mieszkaniowej dysponuje 316 lokalami socjalnymi. W kolejce czeka 335 osób. Miasto powoli remontuje kolejne bloki i przenosi toalety z klatek schodowych do mieszkań, bo tego wymagają obecne przepisy. W tym roku oddane zostaną cztery budynki przy ulicy Andersa. – Urząd Miasta w Radlinie  zasiedlił 49 lokali socjalnych i szuka miejsca dla kolejnych 22 rodzin, które spełniają kryteria, bo mieszkają w trudnych warunkach, mają niskie dochody czy wyroki eksmisyjne – wylicza Emilia Sowa z radlińskiej lokalówki. Gmina Wodzisław posiada 138 zasiedlonych lokali, ale w kolejce czeka 28 rodzin.

 

 

W uproszczeniu lokal socjalny należy się między innymi osobom, których dochód (brutto minus koszty uzyskania) w ostatnich sześciu miesiącach nie przekroczył: dla osoby samotnej – 706,29 zł, dla jednego członka rodziny – 459,08 zł. Pod uwagę brany jest również metraż jeśli na jedną osobę w rodzinie przypada mniej niż siedem metrów kwadratowych oraz sytuacje wyjątkowe, gdy np. ktoś porusza się na wózku inwalidzkim. Kolejna grupa to osoby z wyrokami eksmisyjnymi. – Gmina ma bezwzględny obowiązek zapewnienia takim osobom mieszkania socjalnego, bez względu czy jest to eksmisja z budynku gminnego czy budynku spółdzielni. Jeśli nie zapewnilibyśmy takiego lokalu, to gmina musi płacić eksmitowanej osobie odszkodowanie – tłumaczy naczelnik raciborskiej lokalówki. Ponieważ lokali brakuje, nie można wykonać wyroku. Jednostki samorządowe, które są zobowiązane do zapewnienia mieszkań socjalnych, narażają się na wypłatę odszkodowań. W latach 2004-2010 połowa ze skontrolowanych przez NIK gmin musiała wypłacić z tego powodu 7 mln złotych.

 

 

Jedną z przyczyn pogarszającej się relacji liczby lokali socjalnych do zapotrzebowania jest zbyt małe wsparcie finansowe udzielane gminom z budżetu. W latach 2004-2006 w ramach programu pilotażowego wypłacono z zasilanego przez budżet państwa Funduszu Dopłat 83 mln zł, ale zgłoszone przez gminy zapotrzebowanie wynosiło 151 mln zł. W latach 2007 do marca 2010 potrzeby gmin wyniosły 262 mln zł, natomiast do udzielenia finansowego wsparcia zakwalifikowano wnioski na kwotę 162 mln zł. Wysokość udzielanego przez budżet państwa wsparcia była też znacznie niższa od założeń rządowych, w których przyjęto, że dofinansowanie gmin w tych latach wyniesie ponad 1 mld złotych.

 

 

NIK sprawdził też, czy budynki, w których znajdują się lokale socjalne, są bezpieczne dla mieszkańców. Kontrole przeprowadzone przez powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego oraz Państwową Straż Pożarną (w tym także kontrole zlecone przez NIK) wykazały, że w 12 skontrolowanych gminach znaleziono lokale zagrażające bezpieczeństwu zamieszkujących tam ludzi. Główne nieprawidłowości to: niesprawne przewody kominowe, składowanie materiałów palnych w piwnicach, blokowanie dróg ewakuacyjnych, zły stan dachów, brak dokumentów potwierdzających sprawność instalacji elektrycznych i piorunochronowych.

 

Janusz Tarasiewicz
pełnomocnik Krajowego Związku Lokatorów i Spółdzielców dla Nowin Raciborskich
Państwo zrzuca odpowiedzialność na samorządy a te nie mają pieniędzy. Jeśli chodzi o politykę mieszkaniowa w Polsce to sytuacja wygląda wręcz żenująco. Dlatego, że ta polityka w zasadzie nie istnieje poza pustymi słowami polityków poszczególnych partii. Samorządy w województwie śląskim próbują sobie same wypracowywać metody aby jakoś wykorzystać niewielkie fundusze. Jednym z pomysłów realizowanych z dobrym skutkiem są porozumienia w zakresie eksmisji. Niektóre gminy dogadują się np. ze spółdzielniami skąd ma być eksmitowana dana rodzina. Nie płaci odszkodowania tylko czynsz do czasu znalezienia lokalu socjalnego. W najbliższych latach na pewno mieszkań socjalnych nie przybędzie. Nieliczne się remontuje a nowych nie buduje praktycznie wcale. Ludzie mieszkają nieraz w bardzo ciężkich warunkach.

 

Adrian Czarnota