Smacznie i zdrowo?

Czy wiesz jak powinny wyglądać prawidłowe proporcje składników odżywczych w posiłkach? O podstawach jadłospisu opowiada nam Barbara Tkocz, nauczycielka dietetyki i technolog żywienia w Medycznej Szkole Policealnej Województwa Śląskiego Nr 1.

 

 

Wszystkie produkty spożywcze podzielone są na 12 grup. Każda z nich jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. – W diecie nie ma restrykcyjnych i zupełnych zakazów spożycia jakiegoś dania. Należy jednak pamiętać o odpowiednich proporcjach. Możemy zjeść np. golonko, ale raz na jakiś czas – tłumaczy Tkocz. W całej żywności wymieniamy 5 podstawowych składników odżywczych: węglowodany, tłuszcze, białka, witaminy i sole mineralne. – Znamy różne diety odchudzające, które rezygnują z zazwyczaj jednego z powyższych składników. Spadek wagi, spowodowany jest wtedy rozregulowaniem organizmu. Prowadzić to może do powikłań i chorób. Nasz organizm potrzebuje wszystkiego w odpowiednich proporcjach – mówi pedagog. Jedynym prawidłowym sposobem na odchudzanie jest stopniowe zmniejszanie posiłków.

 

 

Jakich proporcji należy przestrzegać w układaniu swojego menu? – Przede wszystkim pamiętajmy o regularnym jedzeniu. Podczas dnia najlepiej jeść 4-5 posiłków w kilkugodzinnych odstępach. Niech w każdym daniu będą świeże warzywa lub owoce – informuje Tkocz.

 

60% naszej diety powinny zabierać węglowodany złożone. Są to m. in. kasza gryczana, ryż nieoczyszczony, surowe warzywa i owoce, pieczywo gruboziarniste. Węglowodany proste są łatwiej trawione. Pozostawiają organizmowi dużą ilość niezagospodarowanego cukru, który zostaje w uproszczeniu zamieniony na tłuszcz. W zdrowej diecie należy ograniczyć m. in. białe pieczywo, makaron, ciasta, słodycze.

 

Tłuszcze wbrew pozorom są drugim najważniejszym elementem pokarmu. Organizm potrzebuje go w proporcji 30% do reszty składników. Najlepszy dla nas tłuszcz pochodzi z roślin. Zaleca się spożywanie oleju, oliwy z oliwek, masła roślinnego, margaryn miękkich. Tłuszcz zwierzęcy jest przyczyną miażdżycy, choroby wieńcowej i zawałów serca. Należy go ograniczyć. – Uważajmy na bezsensowny tłuszcz. Kupując mleko, lepiej nabyć to chudsze. Kanapki smarujmy do porowatości pieczywa – radzi technolog żywienia.

 

Trzeci składnik to białko. Potrzebujemy go w 12-14% pokarmu. Jego najzdrowszym źródłem jest drób (kurczak lub indyk), ryby, chuda wołowina, jajka a także rośliny strączkowe (soja, fasola). – Osoby  nie jedzące mięsa mogą je zastąpić np. soją i nabiałem bogatym w białko. Odmiany wegetarianizmu opierające się wyłącznie na warzywach mogą zaszkodzić organizmowi – ostrzega dietetyk.

 

Witaminy oraz sole mineralne to dwa ostatnie składniki. Ich źródłem są przede wszystkim surowe warzywa i owoce. – Często nieświadomie niszczymy te składniki. Poprzez moczenie lub obróbkę termiczną warzyw i owoców tracimy większość ich wartości odżywczych – tłumaczy Tkocz.

 

 

Odpowiednio dobrany jadłospis może zapobiegać wielu chorobom. Nadciśnienie, miażdżyca, układ krążenia, nowotwory, nadwaga czy alergie są często skutkiem złego odżywiania. – Ustalenie diety dla człowieka chorego jest czasem ważniejsze niż farmakologia. Proces odbudowy i wyleczenia organizmu za pomocą prawidłowego odżywiania jest niestety dłuższy. Zwykle polega to na ustaleniu z dietetykiem diety na okres np. 2 miesięcy. Po tym czasie ocenia się postępy i odpowiednio koryguje zalecenia – wyjaśnia pedagog.

 

Aby uniknąć problemów zdrowotnych należy ograniczyć spożycie cukrów prostych, soli, kawy i herbaty, potraw smażonych czy pikantnych. – Czytajmy o wartościach odżywczych na opakowaniach produktów w sklepie. Mamy nie powinny też karmić dzieci słodyczami lub chrupkami – dodaje Tkocz.

 

W Raciborzu nie ma przychodni dietetycznej. W szpitalu przy ul. Gamowskiej ustalaniem diety zajmują się pielęgniarki. Dyplomowani dietetycy z raciborskiego „medyka” wyjeżdżają do innych miast, gdzie bez problemu dostają pracę w placówkach państwowych i prywatnych.

 

12 grup produktów spożywczych:
I – produkty zbożowe (pieczywo, mąki, kasze, ryż, makarony)
II – mleko i przetwory (mleko, jogurty, kefiry, maślanki, sery twarogowe, homogenizowane, żółte, pleśniowe)
III – jaja (białko i żółtko)
IV – mięso i jego przetwory oraz ryby (mięso czerwone, drób, podroby, wędliny, ryby morskie, słodkowodne)
V – masło i śmietana
VI – inne tłuszcze (oleje, oliwa z oliwek, margaryny twarde i miękkie, smalec, słonina)
VII – ziemniaki
VIII – warzywa i owoce z wit. C ( jagody, cytrusy, kapusta)
IX – warzywa i owoce z betakarotenem (marchew, dynia, sałata zielona)
X – inne warzywa i owoce (jabłka, buraki, śliwki)
XI – suche nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soja, bób, soczewica)
XII – cukier i słodycze (cukier, miód, dżemy, marmolady, powidła)

 

(woj)