Rynek pracy – zmienny i wymagający. Jak się na nim odnaleźć?
Niniejszym tekstem pragniemy rozpocząć cykl publikacji poświęconych kształceniu zawodowemu osób dorosłych. Zajmiemy się poradnictwem zawodowym, promocją wybranych zawodów oraz prezentacją możliwości, jakie mieszkańcom regionu daje kształcenie ustawiczne. Wiedzą i fachowym wsparciem będą się dzielić pracownicy Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wodzisławiu Śląskim, publicznej placówki zajmującej się kształceniem dorosłych.
Dzisiejsze społeczeństwo zwane jest społeczeństwem wiedzy. Uczenie się przez całe życie stało się strategicznym czynnikiem wpływającym bezpośrednio na życie jednostki, funkcjonowanie gospodarki i społeczeństwa. Współczesny rynek pracy wymaga od pracowników bezustannego doskonalenia się w wybranym zawodzie, podnoszenia kwalifikacji, nadążania za nowościami. Z drugiej strony oczekuje elastyczności, zdolności do podejmowania nowych wyzwań, a nawet przebranżowienia. Dlatego warto wiedzieć, jakie wsparcie w tym zakresie mogą zaoferować dorosłym publiczne placówki doskonalenia zawodowego.
Statystyki Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wskazują, że w najkorzystniejszej sytuacji na rynku pracy są osoby o najwyższych kwalifikacjach zawodowych. Z drugiej strony, co piąty zarejestrowany bezrobotny nie posiada zawodu. To ważne informacje dla osób bezrobotnych lub zagrożonych utratą pracy, ponieważ wskazują wyjście z sytuacji. Zamiast czekać – na pracę lub jej utratę – warto przygotować się na taką ewentualność, poprzez zdobycie nowego zawodu, ukończenie szkoły średniej, bądź udział w kursie doskonalącym. Tym bardziej, że wymienione aktywności są dostępne dla każdego w ramach publicznego (czyli nieodpłatnego) systemu edukacji zawodowej.
Kształcenie zawodowe – dlaczego warto?
Istnieje przekonanie, że osoby dorosłe, które zdobyły zawód lub uzyskały stosowne wykształcenie, mogą zrobić sobie wolne od edukacji, kształcenia i szkolnictwa.
W rzeczywistości żyjemy w realiach, które wymagają od nas bezustannego (czyli ustawicznego) podnoszenia lub poszerzania kompetencji zawodowych. Skończyły się czasy, kiedy pracownik przechodził na emeryturę z firmy, w której rozpoczynał swoją karierę zawodową. To luksus, który obecnie jest dostępny dla nielicznych. Uświadomienie sobie
tej zmiany stanowi pierwszy krok do zaplanowania swojej kariery. Jej kapitałem są przede wszystkim kompetencje, czyli umiejętności i predyspozycje przydatne w osiąganiu sukcesu. Dlatego kapitałem kariery mogą być zarówno: cechy osobowości, styl pracy, jak i konkretne umiejętności (np. obsługa obrabiarki, czy komputera).
Należy przyjąć do wiadomości, że edukacja w XXI wieku nie jest dobrem adresowanym wyłącznie dla młodzieży. Znajomość systemu kształcenia zawodowego oraz oferty edukacyjnej centrów kształcenia ustawicznego to szansa na nowe kompetencje i większą konkurencyjność na rynku pracy. Utrudnień systemowych w tym aspekcie nie ma, problem tkwi jednak w dostępie do informacji na temat systemu kształcenia zawodowego dorosłych oraz barierach osobistych, takich jak poczucie wstydu bądź niewiara we własne siły.
Zmiany w systemie kształcenia zawodowego
W szkolnictwie zawodowym odchodzi się od nauki zawodów na rzecz kształcenia konkretnych kwalifikacji . W zawodach wyodrębniono od jednej do trzech kwalifikacji, przy czym jedna kwalifikacja może być składnikiem kilku zawodów. Dodatkowo wyodrębniono efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla grup zawodów. Zdobycie każdej kwalifikacji musi być potwierdzone świadectwem Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej i dopiero po zdobyciu wszystkich kwalifikacji wymaganych w danym zawodzie przyznany zostanie tytuł zawodowy. Osoba, która raz potwierdziła określone efekty kształcenia, nie musi tego robić ponownie zdobywając nowy zawód.
Wykształcenie średnie otwiera drogę do kariery w zawodzie
W przypadku osób dorosłych zdobycie zawodu możliwe jest poprzez ukończenie szkoły policealnej lub kwalifikacyjnych kursów zawodowych. Likwidacji uległy zasadnicze szkoły zawodowe dla dorosłych oraz technika uzupełniające dla dorosłych. Kwalifikacyjne kursy zawodowe są nową, pozaszkolną formą kształcenia ustawicznego. Trwają około 6-9 miesięcy. Ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji.
Należy mieć świadomość, że uzyskanie zawodu na poziomie technika wymaga od osoby podnoszącej swoje kwalifikacje posiadania średniego wykształcenia.
To oznacza, że osoby dorosłe, które są zainteresowane zdobyciem zawodu na poziomie technikum, a nie posiadają średniego wykształcenia, powinny zapisać się do liceum ogólnokształcącego dla dorosłych. Wykształcenie średnie uzyskuje się w ciągu trzech lat, a absolwenci zasadniczych szkół zawodowych mogą je zdobyć w ciągu 2 lat. Planując swoją edukację zawodową warto uwzględnić czas i wysiłek poświęcony na uzyskanie średniego wykształcenia.
W kolejnych odcinkach postaramy się przybliżyć ideę kształcenia ustawicznego i przedstawimy na wybranych przykładach możliwości zdobycia zawodu. Zapraszamy do współredagowania tej rubryki poprzez zadawania pytań i stawianie konkretnych problemów do wyjaśnienia. Pytania i uwagi można kierować na adres: cku@cku.wodz.pl
Marcin Kopczyński,
nauczyciel Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wodzisławiu Śląskim