Rudnik czeka na dwujęzyczne tablice już dziewięć lat. Czy w końcu pojawią się w 13 sołectwach, tak jak w Łubowicach?

Ministerstwo miało środki

W Rudniku głośniej wybrzmiał temat dwujęzycznych tablic, który przewijał się w gminie od lat, po tym jak Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w październiku zeszłego roku poinformowało samorząd o dostępnych środkach na ich montaż. To długo oczekiwana wiadomość, jednak pojawił się pewien problem.

– W 2016 roku Rada Gminy Rudnik podjęła uchwałę o przystąpieniu do montażu dwujęzycznych tablic na terenie całej gminy, zwracając się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o zgodę i środki na ich instalację. Niestety, przez ten czas nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi. Dopiero w październiku zeszłego roku ministerstwo poinformowało nas, że do końca roku możemy wydatkować środki, które zostały na ten cel zabezpieczone – mówi wójt Piotr Rybka.

Zauważa, że w tak krótkim czasie nie było możliwe przygotowanie ani zamontowanie tablic, dlatego zdecydowano się zrezygnować z tych funduszy. Wójt dodaje, że chciał również poznać, czy gmina nadal chce realizować ten projekt.

– Przed ich montażem chcieliśmy ponownie omówić tę sprawę z radnymi, sołtysami oraz przedstawicielami kół DFK, aby poznać ich obecne stanowisko, ponieważ od ostatnich decyzji minęło już sporo czasu – tłumaczy.

Temat dwujęzycznych tablic został ponownie poruszony na komisjach rady gminy. – Anita Pendziałek, przedstawicielka DFK działającego na terenie naszej gminy przedstawiła argumenty za montażem dwujęzycznych tablic, które zostały szczegółowo omówione. Większość radnych opowiedziała się za utrzymaniem wcześniejszych ustaleń – wyjaśnia wójt. Problemem nadal pozostaje jednak brak dostępnych środków z ministerstwa.

Tablice takie jak w Łubowicach

Przypomnijmy, że temat montażu dwujęzycznych tablic pojawił się po ogłoszeniu wyników Narodowego Spisu Powszechnego. Zgodnie z danymi z 2011 roku, w gminach Rudnik i Pietrowice Wielkie ponad 20 proc. mieszkańców zadeklarowało przynależność do mniejszości niemieckiej, co spowodowało, że gminy te stały się oficjalnie gminami mniejszościowymi. Przekroczenie progu 20 proc. umożliwiło pominięcie wielu procedur, takich jak konsultacje społeczne czy ogłoszenia – wystarczyła uchwała rady gminy oraz wniosek o ustalenie dodatkowej nazwy miejscowości i wpis do rejestru gmin, na terenie których używane są nazwy w języku mniejszości.

W Rudniku wniosek o podjęcie uchwał w tej sprawie złożyło DFK już w 2013 roku. Następnie uchwała rady gminy, podjęta w 2016 roku, trafiła do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które odpowiada za koordynację oraz finansowanie procesu montażu tablic. Tablice miały stanąć w gminie Rudnik, podobnie jak w gminie Krzanowice, czy też w sołectwie Łubowice, gdzie od 2008 roku funkcjonuje druga nazwa miejscowości – Lubowitz (w galerii zdjęcia z uroczystości odsłonięcia znaku). To właśnie w Łubowicach, miejscu urodzenia niemieckiego poety epoki romantyzmu, Josepha von Eichendorffa, do dziś znajdują się ruiny pałacu, w którym się urodził.

Wyraz dojrzałości obywatelskiej

Anita Pendziałek, przewodnicząca DFK Gamów i pracownik Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego, przyznaje, że brała udział w komisjach działających przy Radzie Gminy Rudnik, starając się przekonać nieprzekonanych radnych do podtrzymania decyzji o montażu dwujęzycznych tablic.

– Przedstawiałam radnym, jak wygląda kwestia tablic dwujęzycznych w innych częściach Polski, gdzie już zostały zamontowane. Podkreślałam również, że nasza gmina od lat korzysta z zapisów Ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. To na jej podstawie nie tylko montuje się tablice, ale także organizuje naukę języka niemieckiego jako języka mniejszości w szkołach, co wiąże się z wyższą subwencją oświatową. W ostatnich latach z tej możliwości korzystało rocznie około 80–90 proc. uczniów gminy Rudnik – mówi.

Jej zdaniem montaż tablic to nie tylko kwestia formalna, ale również wyraz dojrzałości obywatelskiej mieszkańców oraz szacunku dla historii i kultury regionu. – Historii nie możemy zmienić ani cofnąć czasu. Nie da się zaprzeczyć, że na tych terenach żyła ludność autochtoniczna – niemiecka, śląska i inne grupy. Jeśli szanujemy historię, powinniśmy to robić w całości, a nie wybierać tylko te elementy, które nam pasują – podkreśla.

Podczas komisji pojawiły się pytania o konieczność przeprowadzenia konsultacji społecznych, jednak Pendziałek zwraca uwagę, że nie są one wymagane. – Gdy składano wniosek, obowiązywały wyniki Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, według których ponad 20 proc. mieszkańców gminy deklarowało przynależność do mniejszości niemieckiej. Zgodnie z ustawą, jeśli w gminie próg ten został przekroczony, prawo do dwujęzycznych nazw miejscowości i do ich umieszczenia na tablicach przysługuje bez dodatkowych konsultacji społecznych – wyjaśnia.

Symbol szacunku

Dodaje, że jako pracownik Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego uczestniczy w spotkaniach mniejszości narodowych organizowanych w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, gdzie ma również okazję zapoznać się ze statystykami. – Gmina Rudnik znajduje się w czołówce zarówno w powiecie raciborskim, jak i w całym województwie śląskim pod względem liczby osób deklarujących przynależność do mniejszości niemieckiej. Wysokie miejsca zajmują także Krzanowice i Pietrowice Wielkie – zaznacza w rozmowie z Nowinami.

Pendziałek cieszy się, że po latach MSWiA wróciło do tematu tablic i liczy, że sprawa zostanie doprowadzona do końca. Podobnie pozytywnie ocenia decyzję radnych o podtrzymaniu woli ich montażu.

– Jestem przedstawicielką mniejszości niemieckiej, ale uważam się przede wszystkim za regionalistkę. Wszystko, co wiąże się z historią naszego regionu, jest dla mnie istotne. Dwujęzyczne tablice to dla mnie symbol szacunku wobec naszej małej Ojczyzny i dowód na to, że gmina, w której mieszkam, dba o historię i kulturę regionu – mówi.

Podkreśla, że w tym roku przypada 80. rocznica zakończenia II wojny światowej, a także 20-lecie ustawy regulującej kwestie dotyczące mniejszości narodowych. – Byłoby dużym błędem, gdyby akurat w takim roku nasza gmina zdecydowała się z tego wycofać. Mogłoby to zostać odebrane jako brak otwartości i poszanowania wielokulturowości. Widzimy, co się dzieje na świecie. Pamiętajmy o tym, co w przeszłości dzieliło i rodziło konflikty. Tylko ucząc się z przeszłości, jesteśmy w stanie budować przyszłość – zauważa.

– Na arenie krajowej obserwujemy obecnie poprawę relacji między rządem a mniejszościami. Odrzucenie tablic w tej sytuacji byłoby niezrozumiałym krokiem i mogłoby świadczyć o społecznej niedojrzałości. Nie zmienimy faktów historycznych, a jeśli szanujemy kulturę i przeszłość, powinniśmy robić to w pełni, bez selektywnego podejścia – podsumowuje.

Co dalej?

Wójt Piotr Rybka informuje, że urząd wysłał pismo do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o przyznanie środków na tablice i teraz czeka na odpowiedź. – Zobaczymy, jakie będzie ostateczne rozwiązanie tej sprawy – dodaje. Czy gmina po latach starań w końcu doczeka się pozytywnego rozstrzygnięcia? Czas pokaże.