100 lat temu w Nowinach: Wybiła i dla nas Polaków godzina wyzwolenia
W stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę zaglądamy do archiwalnych numerów „Nowin Raciborskich” z listopada 1918 roku. Już wtedy pisano w Raciborzu o Józefie Piłsudskim, Tadeuszu Rozwadowskim, Edwardzie Rydzu–Śmigłym. Redakcja relacjonowała walki o Lwów, opisywała utarczki z Czechami w Bohuminie, przedrukowywała pamiętną odezwę Korfantego...
Racibórz • poniedziałek 11 listopada 1918 r.
Zamknięcie wyższych uczelni w Warszawie
(...) po gorącej dyskusyi postanowiono zamknąć uniwersytet natychmiast i w ciągu trzech dni wstąpić do armii. W wiecu odbytym na politechnice, brało około półtora tysiąca osób udział. Nastrój panował bardzo gorący i na ogół jednolity (...) Postanowiono wykłady natychmiast przerwać i jeszcze w ciągu bieżącego tygodnia wstąpić do wojska polskiego (...)
Z Lublina
Pułkownik Rydz-Śmigły* złożył przysięgę wedle obowiązującej w wojsku polskiej roty, t.j. na wierność ojczyźnie, państwu polskiemu (...) Pułkownik Rydz-Śmigły mianowany został przez bawiącego tu szefa sztabu generalnego wojska polskiego, generała dywizyi Rozwadowskiego** komendantem brygady wojska polskiego dla obrony kresów wschodnich (...)
Wbrew wszelkim alarmującym wieściom stwierdzić należy z całą stanowczością, że przejmowanie władzy przez urzędy polskie z rąk instytucyi okupacyjnych odbywa się zupełnie spokojnie. Przejmowanie władzy ukończone będzie w najbliższym czasie. Zupełnie spokojnie odbywa się też rozbrajanie niepolskich oddziałów wojskowych, zwłaszcza ruskich, należących do byłej armii austryacko–węgierskiej (...) Władze polskie starają się usilnie, aby obce oddziały wojskowe, po ich rozbrojeniu jak najprędzej opuszczały terytorium polskie.
Wojsko polskie na Śląsku cieszyńskim
Do tutejszego wojska polskiego zgłaszają się gromadnie ochotnicy, a w szczególności młodzież, owiana duchem patriotycznym. Dowództwo wojsk na Śląsku objął generał Franciszek Aleksandrowicz. Wydał od razu rozkaz mobilizacyjny, wzywający pod broń mężczyzn narodowości słowiańskiej do 35 roku życia.
Wyprawa na Spiż
Major Brzoza, który organizuje polskie siły zbrojne na Podhalu z chętnie zgłaszających się górali i członków polskiej Organizacyi wojskowej (P.O.W.) zajął północną Orawę, zamieszkałą przez ludność polską i dąży do zajęcia Spiżu. Chodzi tu o przyłączenie do Polski czysto polskich części północnych
Węgier i ochronę tych ziem przed zbliżającemi się bandami jeńców rosyjskich, którzy, uciekłszy z obozów, maszerują do Rosyi, rabując i plądrując po drodze.
* Edward Rydz-Śmigły – żołnierz Legionów Polskich, dowódca Polskiej Organizacji Wojskowej, w czasie wojny polsko–bolszewickiej dowodził 2. i 3. armią Wojska Polskiego. Po śmierci Józefa Piłsudskiego został mianowany Generalny Inspektorem Sił Zbrojnych, a następnie awansowany do stopnia marszałka. We wrześniu 1939 r. mianowany Naczelnym Wodzem, 18 września opuścił Polskę, przekraczając granicę z Rumunią. Internowany, wrócił do Polski w październiku 1941 r., zmarł w Warszawie w grudniu 1941 r.
** Tadeusz Rozwadowski – karierę wojskową rozpoczął w armii austro-węgierskiej, w październiku 1918 r. został mianowanym szefem sztabu generalnego powstającego właśnie Wojska Polskiego, następnie mianowany dowódcą Armii „Wschód” bronił Lwowa przed oddziałami ukraińskimi. W lipcu 1920 roku ponownie mianowano go szefem sztabu generalnego. Gen. T. Rozwadowski był współtwórcą zwycięstwa nad bolszewikami w bitwie warszawskiej. W maju 1926 r. nie poparł przewrotu Józefa Piłsudskiego, za co zapłacił aresztowaniem i procesami. Wolność zwrócono mu w 1927 r. Zmarł rok później w niejasnych okolicznościach (podejrzenie otrucia).
