Agronowiny nr 19 by NowinyPL

Bezpłatny miesięcznik

gro

dla rolników

NR 19 | KWIECIEŃ 2016

NOWINY ISSN 2449-6685

Wiosna nie tylko na polach Królowie szparagów Bazarek na „Końcu Świata” Dobre pasze decydują o jakości mleka i zdrowotności krów Specjalista radzi Sołtysi naszych wsi

Danko laureatem konkursu Syngenta

W konkursie „Rekordowy Plon Cukru 2015”, I miejsce zajęło Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o. – Zakład Nasienno-Rolny w Modzurowie, uzyskując najlepszy wynik w plonowaniu odmiany buraka Alegra ﬁrmy Syngenta – lidera rynku środków ochrony roślin i nasion. Podraciborska ﬁrma osiągnęła plon cukru 13,18 t z ha. – W płodozmianie naszego gospodarstwa burak jest ważną rośliną ze względu na produkcję zbóż nasiennych. Traktujemy tę uprawę jako ważną płodozmianową oraz dla poprawy żyzności gleby. Burak cukrowy uprawiamy

głównie na późne terminy zbioru. Odmiany Syngenta spisują się świetnie pod względem długości wegetacji, tzn. utrzymują zdrowe ulistnienie do końca sezonu, a wskaźnik proporcji liści do korzeni jest optymalny – wyjaśnił zapytany o opinię dyrektor modzurowskiej ﬁrmy Jan Staroń. Podkreślił też, że podczas ubiegłorocznego badania jakości plonu przez cukrownię w regionie Płaskowyżu Głubczyckiego, które przypadło na okres największej suszy, wskaźnik proporcji liścia do korzenia w gospodarstwie ﬁrmy Danko wyniósł 0,9 a na innych polach – 0,3.

– Z naszych obserwacji wynika, że wysokie nawożenie obornikiem oraz precyzyjne aplikowanie fosforem i potasem dla uzupełnienia tych pierwiastków w zasobności gleby, daje lepsze uwodnienie gleb i efektywniejsze wykorzystanie wody przez rośliny. Niewątpliwie też dobór dobrej genetyki odmian przekłada się na jakość plonu nawet w suchych latach – dodał laureat konkursu. Głównymi nagrodami w konkursie były nasiona buraka cukrowego odmiany Contenta oraz siew pasowy wykonany przez ﬁrmę Czajkowski. (Źródło: Syngenta)

Nagrodę odbiera dyrektor Jan Staroń (w środku), towarzyszą mu Joanna Kudła oraz Simon Ripaud z ﬁrmy Syngenta

WNIOSKI O PŁATNOŚCI DO POŁOWY MAJA 16 maja upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich za 2016 r. Aby otrzymać dopłaty bezpośrednie trzeba wypełnić wniosek wraz z załącznikami i złożyć go w Biurze Powiatowym ARiMR. Wniosek można złożyć osobiście lub przez upoważnioną osobę, wysłać rejestrowaną przesyłką pocztową lub pocztą elektroniczną. Każdy rolnik, który ubiegał się o przyznanie płatności bezpośrednich w zeszłym roku, otrzymał z Agencji wstępnie wypełniony tzw. wniosek spersonalizowany. REKLAMA

Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich za 2016 r. można pobrać także na stronie internetowej ARiMR www.arimr. gov.pl lub wypełnić e-wniosek. Wcześniejsze złożenie wniosku pozwoli na szybką jego ocenę oraz da możliwość na poprawienie ewentualnych błędów w terminie umożliwiającym przyznanie płatności bezpośrednich. Jeśli okaże się, że złożony wniosek jest niekompletny, kierownik Biura Powiatowego ARiMR, niezwłocznie po jego otrzymaniu, informuje rolnika o stwierdzonych brakach oraz o skutkach ich nieusunięcia w terminie do

10 czerwca 2016 r. W przypadku, gdy rolnik nie usunie braków do 10 czerwca 2016 r., wniosek o przyznanie płatności jest rozpatrywany w zakresie, w jakim został prawidłowo wypełniony. Kto złoży wniosek o przyznanie płatności obszarowych za 2016 r. do 16 maja może liczyć na otrzymanie ich w pełnej wysokości. Kto nie zdąży złożyć kompletnego wniosku w tym terminie, będzie miał jeszcze szanse zrobić to do 10 czerwca, ale wówczas za każdy roboczy dzień opóźnienia należne płatności będą pomniejszane o 1%. W 2016 r. na realizację płatności bezpo-

średnich zostanie przeznaczona kwota ok. 3,4 mld euro. Na jednym formularzu wniosku rolnicy mogą ubiegać się o przyznanie różnych form pomocy. Agencja przypomina, że rolnicy, którzy posiadają co najmniej 10 ha gruntów ornych muszą stosować dywersyﬁkację upraw, a rolnicy posiadający powyżej 15 hektarów gruntów ornych dodatkowo są zobowiązani utrzymywać w gospodarstwie obszary proekologiczne (EFA). Więcej informacji na stronie internetowej www.arimr.gov.pl. Żródło: ARiMR

WINKLER

Dawniej puste półki, a dziś szparagi na stole Szanowni Państwo Pamiętam czasy, kiedy żyło się dużo skromniej. Na półkach było niewiele, a jedzenie, o które trzeba było mocno zabiegać, stając w długich kolejkach nie tylko dobrze smakowało, ale wydawało się być zdrowsze. Obecnie w masowej produkcji, również tej rolniczej, na szczęście coraz częściej mówi się o jakości. Świadomi tego, potraﬁmy jeździć do odległych miejscowości, by dla siebie lub swoich dzieci kupować ekologiczną żywność. Dziś coraz więcej producentów stara się ją wytwarzać, stosując zasady dobrej praktyki rolniczej. To ważne, bo przecież wszyscy chcemy żyć długo, w naturalnie pięknym środowisku. O tym, że zdrowa żywność cieszy się dużym zainteresowaniem świadczył bazarek zorganizowany w jednym z raciborskich lokali. Potwierdził on,

Ewa Osiecka redaktor naczelna

że również na naszym terenie pojawiają się producenci, którzy nie bacząc na trudności i ograniczenia stawiają na tradycję, ekologię i jakość wytwarzanej żywności. Zapewne tak, jak ja, jeszcze wiele osób pamięta czasy, kiedy artykułów spożywczych na krajowym rynku było niewielkie, a o tych luksusowych – nieświadomi ich istnienia – często nawet nie marzyliśmy. Pewnie dlatego rozpoczynając przed kilku laty produkcję szparagów państwo Królowie natraﬁli na mur niezrozumienia. Pisząc o tej elitarnej uprawie, dziś wiem że szparagi wracają do łask, co nie dziwi, biorąc pod uwagę ich znakomite walory smakowe. Dobrze więc, że zmieniają się czasy na lepsze i możemy wybierać sięgając po produkty zdrowsze, smaczniejsze, a czasem również takie, które niegdyś traﬁały wyłącznie na elitarne stoły.

P.U.H.

• SILOSY LEJOWE • SILOSY PŁASKODENNE • SILOSY PASZOWE • PODAJNIKI PIONOWE • TRANSPORTERY DO ZBOŻA • PRZENOŚNIKI ŚLIMAKOWE

W kwietniowym NUMERZE

• ZBIORNIKI DO TROCIN Z WYBIERAKIEM

Na ładny ogród warto poczekać

Rodzinna ﬁrma, to nasza marka

Zdrowe produkty na „Końcu Świata”

SUPER JAKOŚĆ W ROZSĄDNEJ CENIE

Królowie szparagów

www.silosywinkler.pl

Redakcja: 47–400 Racibórz, ul. Zborowa 4, tel. 32 415 47 27, e-mail: agro@nowiny.pl, www.nowiny.pl

NOWINY

kwiecień 2016

Reklama: Lucyna Kretek-Tomaszewska, l.tomaszewska@nowiny.pl, 606 698 903

REKLAMA

gro

Redaktor naczelna: Ewa Osiecka, e.osiecka@nowiny.pl, 600 059 204 Wydawca: Wydawnictwo Nowiny Sp. z o.o. Na okładce: Wiosenne magnolie w Raciborzu

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

Józeﬁn 23 23-250 Urzędów tel. 880 090 846

e-mail: biuro@silosywinkler.pl

Na ogród z prawdziwego zdarzenia warto poczekać Ogród to miejsce, w którym można spędzać wolny czas tworząc sprzyjającą odpoczynkowi oazę zieleni oraz miniwarzywniak, często z ekologicznie wyhodowanymi owocami i warzywami. Jak zaplanować swój ogród by był piękny, zdrowy, a przy tym łatwy w utrzymaniu – radzą właściciele raciborskiej ﬁrmy „Agro Oaza” Anna i Tadeusz Boreccy.

ZESPÓŁ SZKÓŁ CENTRUM KSZTAŁCENIA ROLNICZEGO im. Władysława Szafera w Głubczycach SZKOŁA RESORTOWA prowadzona przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi – jedna z nielicznych w kraju! – KSZTAŁCIMY W ZAWODACH: w TECHNIKUM:  technik rolnik  technik agrobiznesu  technik architektury krajobrazu  technik turystyki wiejskiej  technik żywienia i usług gastronomicznych  technik technologii żywności w ZASADNICZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ:  kucharz  rolnik dla dorosłych BEZPŁATNE KWALIFIKACYJNE KURSY ZAWODOWE:  R.03 Prowadzenie produkcji rolniczej  R.16 Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej U nas: zdobywa się kwaliﬁkacje rolnicze wymagane do prowadzenia, dziedziczenia i nabywania gospodarstw rolnych oraz uprawnienia do korzystania z doﬁnansowania ze środków Unii Europejskiej

ZAPRASZAMY CODZIENNIE

ZSCKR ul. Niepodległości 2, 48-100 Głubczyce sekretariat: tel./ fax: 77 485-30-11 cku_zsr_glubczyce@wodip.opole.pl www.cku_zsr_glubczyce.wodip.opole.pl

REKLAMA

DNI OTWARTE 19 i 20 maja 2016 r.

– Na dobre rozpoczął się już sezon na urządzanie ogrodów. Anna Borecka: – Już od połowy stycznia nasi stali klienci składali zamówienia na nasiona profesjonalne, np. sałatę, pomidory, kapustę, nasiona kwiatów do uprawy szklarniowej. Zamawiamy je w profesjonalnych ﬁrmach, jednocześnie uzupełniając ich paletę z myślą o klientach amatorach. Na przełomie stycznia i lutego przychodzili też zainteresowani zakupem wapna do malowania drzew, a teraz już pełnia sezonu na nasiona wszystkich kwiatów i warzyw, sadzonek i cebulowych. W naszej ofercie są również drzewka owocowe sprawdzonych producentów a zarazem naszych klientów. Natomiast sprzedaż roślin iglastych pozostawiamy fachowcom dysponując adresami najlepszych szkółek w naszym rejonie. Tadeusz Borecki: – Pnie drzew należy bielić wczesną wiosną i nie dlatego, aby ładnie wyglądały. W ten sposób niszczymy niektóre szkodniki, poza tym biel ogranicza pochłanianie promieni słonecznych. Ważne jest to przy wiosennych przymrozkach, kiedy drzewo wypuszczając soki bardziej narażone jest na przemrożenie. Wszelkie pozostałości po roślinach, ogrodnik powinien kompostować (przy pomocy środków przyspieszających kompostowanie) lub wywieźć na składowisko. Pozostawienie ich w ogrodzie stwarza doskonałe warunki do rozwoju patogenów. A.B.: – W lutym i marcu ogrodnicy kupowali również ziemię, której mamy ok. 30 rodzajów, np.: podłoże do wysiewu, roślin kwaśnolubnych, doniczkowych, warzyw, substrat kwaśny, odkwaszony, wszelkiego rodzaju torfy oraz cztery rodzaje kory. Zakupy robione są często pod wpływem reklam telewizyjnych. Po każdym programie o ogrodach, musimy zmierzyć się z ogromnym zainteresowaniem promowanych produktów, czy też ﬁrm na topie produkujących środki dla roślin ogrodowych. Dziś mamy w sklepie bogatą ofertę rozreklamowanych nawozów: np. do kwiatów cebulowych, róż, lawendy, kwaśnolubnych, a także nawozów eko-

W raciborskiej „Agro Oazie” istnieje bogata paleta produktów ekologicznych, które poleca ogrodnikom Anna Borecka

logicznych na bazie naturalnego obornika, grejpfruta, dżdżownicy. Dysponujemy też trzema produktami ekologicznymi na choroby grzybowe roślin. – Obecnie przed domami nie może zabraknąć ładnego, zadbanego trawnika. T.B.: – Zakładanie trawnika w ogrodzie musi być przemyślane. Najważniejsze jest dobrze przygotowane podłoże. Warto zrobić nawet chemiczną analizę gleby, która kosztuje zaledwie 13 zł. Wykonujemy ją dla swoich klientów dowożąc próbki do instytutu w Gliwicach. Zarówno brak, jak i nadmiar stosowanych środków chemicznych ma negatywny wpływ na rozwój roślin. Po wysianiu trawy podlewamy ją obﬁcie, ale nie za często. Codzienne nawadnianie sprawia, że nie tworzy ona właściwego systemu korzeniowego, a w mokrym gruncie doskonale rozwijają się patogeny, np. mączniaki. Z czasem więc trawa niszczeje. A.B.: – Na trawnik warto wybrać odpowiednią odmianę trawy dostosowaną do stanowiska, które może być suche lub mokre, słoneczne lub zacienione. Jeśli miejsce jest suche i zacienione nie należy wysiewać trawy pałacowej czy ekskluzywnej, ale bardziej odporną np. uniwersalną, boiskową, czy sportową, na której można grać w piłkę czy grillować. – Jakie kwiaty najchętniej kupują klienci do swoich ogrodów? A.B.: – W tym roku zainteresowanie wzbudzały przede wszystkim kwiaty cebulkowe, np. mieczyki, a do wysiewu – słoneczniki i maciejka. Dużym powodzeniem cieszyły się krzewy borówki czerwonej, czarnej i amerykańskiej. Był też w naszej ofercie piękny agrest. Szczególnie podoba-

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

ją się krzewy na pniu, nie zajmujące dużo miejsca. Niezależnie od sprzedaży, doradzamy naszym klientom jakie zastosować środki na choroby i szkodniki występujące na trawnikach i roślinach w ogrodzie. Czasem wystarczy przynieść zdjęcie lub gałązkę, co pozwoli ocenić, jaki patogen zaatakował roślinę. Dysponujemy adresami doradców zakładających ogrody. – A jaki jest państwa ogród? A.B.: – Chciałabym, aby w moim ogrodzie było wszystko, ale nigdy nie mam czasu, dlatego zajmuje się nim mąż. Zaczęliśmy jego urządzanie kładąc trawnik, dziś jednak trzeba go uzupełnić lub wymienić, do czego przyczynił się nasz pies. Mamy bardzo dużo drzew iglastych, rododendronów, a z kwiatów preferuję pelargonie, koniecznie czerwone, w odróżnieniu od kwiatów w domu, które są wyłącznie w kolorze białym. Na wiosnę zawsze sadzę w donicach żółte bratki. T.B.: – Poza nawozami, przez 11 lat w moim ogrodzie nie opryskałem żadnego krzaka na choroby grzybowe i wszystkie są zdrowe. Dużym problemem w naszym rejonie są ślimaki i komary, ale i na nie w naszej ﬁrmie znajdujemy metody. Sadząc drzewka zawsze trzeba pamiętać, że rosną wysoko w górę i mocno rozgałęziają się, tym samym wymagają odpowiednio dużo miejsca. Inaczej, gdy urosną trzeba je wycinać, bądź walczyć z chorobami wzajemnie przeszkadzających sobie drzew lub krzewów. Pamiętać należy, że choroby najczęściej pojawiają się z braku lub nadmiaru wody, zbyt małej przestrzeni i braku przepływu powietrza. Czasem warto poczekać rok, aby dobrze zaplanować ogród. Przy jego tworzeniu ważna jest wiedza, zdrowy rozsądek oraz pomysł.

kwiecień 2016

Poważne zmiany na rynku obrotu ziemią rolną Niecały miesiąc pozostał na zakup i sprzedaż gruntów rolnych na dotychczasowych warunkach, albowiem od 30 kwietnia nowe zasady regulować będzie ustawa „O wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw”. Zgodnie z nią właściciel gruntu rolnego, nie sprzeda go już osobie niezwiązanej z rolnictwem. Ziemię rolną będzie mógł kupić tylko rolnik indywidualny, który:  musi być właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych. Łączna powierzchnia użytków rolnych nie może przekraczać 300 ha;  musi posiadać kwaliﬁkacje

rolnicze oraz co najmniej pięć lat mieszkać w gminie, w której znajduje się jedna nieruchomość wchodząca w skład gospodarstwa rolnego;  musi osobiście prowadzić to gospodarstwo. Grunt będzie można sprzedać ﬁrmie lub osobie, która nie jest rolnikiem indywidualnym, tylko za zgodą Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR). Zbywający powinien też wykazać, że nie było potencjalnych kupców wśród rolników. Nabywając nieruchomość rolną nie będzie można jej sprzedać przez dziesięć lat, chyba że zezwoli na to sąd. W przypadku sprzedaży bez zgody sądu, transakcja zostanie uznana za nieważną, a grunt przejmie ANR,

Przypominamy!

przeznaczono 718 mln euro. Do 29 kwietnia br. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa rolnicy mogą zabiegać o przyznanie pomocy na „Modernizację gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych”. Obejmie ono takie obszary, jak: racjonalizacja technologii produkcji, wprowadzanie innowacji, zmiany proﬁlu produkcji, zwiększenie skali produkcji, poprawa jakości produkcji lub zwiększenie

Jeszcze do 29 kwietnia młodzi rolnicy mogą ubiegać się o pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej ﬁnansowanej z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. Nabór wniosków o przyznanie 100 tys. zł premii prowadzony jest już po raz drugi, poprzedni trwał od 20 sierpnia do 16 września ub.r. W ramach całego PROW 2014 – 2020 na wsparcie dla młodych rolników

wypłacając rolnikowi równowartość pieniężną tej ziemi. Bez przeszkód natomiast ziemię od rolnika mogą zakupić jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa oraz krewni (tj. zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonkowie). W tym wypadku będzie można przenieść własność nieruchomości rolnej w drodze umowy darowizny, dożywocia lub poprzez sprzedaż. Spod działania nowych przepisów wyłączony został Kościół, który nie będzie podlegać ograniczeniom w obrocie nieruchomościami rolnymi. Ustawa ogranicza też wielkość gospodarstwa rolnego, które nie będzie mogło przekraczać 300 ha, a obecnie jest to 500 ha. (Źródło rp.pl)

wartości dodanej produktu (obszar d), a także produkcji prosiąt, produkcji mleka krowiego oraz hodowli bydła (obszar a, b i c). Wnioski można składać osobiście lub przez upoważnioną osobę, listem poleconym do kierownika biura powiatowego Agencji, właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa. W 2016 r. planuje się uruchomić w sumie 16 rodzajów wsparcia z PROW 2014 – 2020.

Specjalista radzi

Drzewka, które przetrwają zmianę klimatu

Janusz Mazurek dr nauk rolniczych, specjalista z zakresu ochrony roślin

Ubiegłoroczna susza wpłynęła w sposób drastyczny na zdrowotność wielu roślin. Musieliśmy zrewidować poglądy na temat tych, które w naszych warunkach klimatycznych do tej pory najbardziej nadawały się do sadzenia w przydomowych ogrodach, bo w pierwszej kolejności zaczęły zamierać tuje. To zamieranie nie jest kwestią choroby, tylko właśnie konsekwencją zwszłorocznej suszy. Jeśli więc zauważymy, że drzewka zaczynają brązowieć, nie pozostanie

nam nic innego jak je usunąć, bo żadne nawożenie, ani podlewanie już im nie pomoże. Tuje, które mają płytki system korzeniowy, nie wytrzymały zeszłorocznych upałów. Wielu naukowców zwraca dziś uwagę na to, że jeśli klimat będzie się ocieplał, coraz mniej tui będziemy sadzić w ogrodach. Przez wiele lat, na stanowiskach bardziej wilgotnych, sprawdzały się w nich doskonale nasze rodzime świerki pospolite. W warunkach zmiany klimatu i biorąc pod uwagę to co zdarzyło się w ubiegłym roku, polecałbym raczej pochodzące z Ameryki świerki kłujące. One mają inny system korzeniowy, który radzi sobie lepiej w zmiennych temperaturach i małe wymagania, szczególnie w miejskich warunkach. Musimy jednak uważać, by drzewka nie zostały zaatakowane przez mszycę świerkową, która pojawia się, gdy przez kilka lat z rzędu występują ciepłe zimy. Jeżeli uda nam się zapanować nad tym szkodnikiem, to większych problemów w późniejszym okresie drzewka nie będą sprawiały.

REKLAMA

��

i-BIO+

��

ROLNICTWO • OGRODNICTWO PSZCZELARSTWO Sprzęt i artykuły pszczelarskie prosto od renomowanych producentów: Łysoń, Sułkowski, Pasieka, OSP Kraków, Südzucker

skup wosku, wymiana wosku na węzę ule styropianowe, drewniane, wyposażenie uli, podkarmiaczki, kraty słoiki na miód, etykiety, nakrętki, wiadra, odstojniki akcesoria do wychowu matek chemia pszczelarska, zapobieganie warrozie odzież pszczelarska pokarm dla pszczół: ciasto, syrop Sklep dostępny również online www.agrooaza.pl/sklep Agro Oaza, ul. Łąkowa 26, 47-400 Racibórz tel. 32 415 3793 tel. 698 051 487

KRUS odpowiada na pytania czytelników e-mail: agro@nowiny.pl

Krystyna Nowak kierownik raciborskiej placówki Czy KRUS w 2016 r. organizuje dla dzieci rolników turnusy rehabilitacyjne? Kto może z nich skorzystać i do kiedy należy składać wnioski na wyjazd do sanatorium? W 2016 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zorganizuje w czasie letnich wakacji turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników – ubezpieczonych w KRUS. Mogą z nich korzystać dzieci urodzone pomiędzy 2001 a 2009 r., których przynajmniej jedno z rodziców (prawnych opiekunów) uprawnione jest do świadczeń KRUS. Podstawę skierowania stanowi: wniosek o skierowanie dziecka na turnus rehabilitacyjny wraz z informacją wychowawcy klasy i oświadczeniem rodzica/opiekuna prawnego (druki dostępne w oddziałach regionalnych i placówkach terenowych KRUS oraz na stronie internetowej www.krus.pl). Zgłoszenia dziecka (wniosek) należy dokonać w najbliższej dla miejsca zamieszkania rolnika jednostce KRUS (w PT KRUS w Raciborzu, ul. Ludwika 4), w terminie do 30

kwietnia, po uprzednim wypełnieniu przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza specjalistę. Skierowanie dziecka do konkretnego zakładu następuje po kwaliﬁkacji lekarza inspektora oddziału regionalnego i zatwierdzeniu skierowania w Centrali KRUS. W pierwszej kolejności na turnusy kierowane są dzieci, które po raz pierwszy złożyły wniosek i posiadają prawo do zasiłku pielęgnacyjnego. Centra Rehabilitacji Rolników KRUS zapewniają dzieciom całodzienne wyżywienie, całodobową opiekę lekarsko-pielęgniarską oraz indywidualny program rehabilitacyjny. Opiekę nad dziećmi sprawuje wykwaliﬁkowana kadra pedagogiczna. Turnusy rehabilitacyjne trwają 21 dni. Odpłatność za pobyt każdego dziecka wynosi 200 zł, rodzice pokrywają koszt podróży dziecka w kwocie odpowiadającej równowartości ceny biletów PKS lub PKP (w obie strony). Wyjazd dzieci na turnus rehabilitacyjny następuje z siedziby KRUS pod nadzorem wyznaczonych pracowników odpowiedzialnych za bezpieczny przejazd dzieci na trasie KRUS – Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS. Przewóz dzieci obywa się wynajętym autokarem. Dzieci uczestniczące w turnusach rehabilitacyjnych ubezpieczone są od następstw nieszczęśliwych wypadków. Ubezpieczenie obejmuje pobyt dzieci na turnusie wraz z podróżą. W ubiegłym roku moje dziecko skorzystało z rehabilitacji dla dzieci rolników w czasie wakacji letnich. W tym roku także chciałabym żeby pojechało, ponieważ rehabilitacja przyniosła dobry efekt, a wypoczynek i po-

byt w CRR KRUS do dziś moje dziecko bardzo dobrze wspomina. Jestem ubezpieczona w PT KRUS w Raciborzu. W jakich terminach, w roku bieżącym KRUS dysponuje miejscami na turnusy rehabilitacyjne dla dzieci? W 2016 r. Placówka Terenowa KRUS w Katowicach posiada wolne miejsca na następujące turnusy rehabilitacyjne: – dla dzieci ze schorzeniami układu ruchu w Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS w Horyńcu Zdroju w terminie 26 czerwca – 16 lipca; – dla dzieci ze schorzeniami układu oddechowego w Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS w Iwoniczu Zdroju w terminie 10 – 30 sierpnia. Wniosek o skierowanie dziecka na turnus rehabilitacyjny należy złożyć w PT KRUS w Raciborzu ul. Ludwika 4, w terminie do 30.04.2016 r. Jakie są wymogi do korzystania z rehabilitacji leczniczej za pośrednictwem KRUS dla osób dorosłych? Z rehabilitacji leczniczej realizowanej za pośrednictwem KRUS mogą korzystać osoby zagrożone całkowita niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym, albo uznane okresowo za całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym, ale rokujące odzyskanie tej zdolności w wyniku leczenia i rehabilitacji. Muszą one jednak spełniać określone kryteria dotyczące zasad podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. W związku z tym na turnusy rehabilitacyjne kierowane są osoby, które spełniają jeden z następujących warunków: – podlegają ubezpieczeniu społecznemu rol-

ników z mocy ustawy w pełnym zakresie; – podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu na wniosek w pełnym zakresie, nieprzerwanie co najmniej 18 miesięcy przed złożeniem wniosku o rehabilitację leczniczą; – mają ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy i zachowali zdolność do samodzielnej egzystencji. Rehabilitacja jest organizowana w formie 21-dniowych turnusów, prowadzonych we własnych Centrach Rehabilitacji Rolników lub Ośrodku Szkoleniowo-Rehabilitacyjnym KRUS. W każdym przypadku uzasadnionym potrzebami zdrowotnymi pacjenta okres oczekiwania na ponowne skierowanie może zostać skrócony, a sam pobyt przedłużony. Każdorazowo świadczenie rehabilitacyjne przyznawane jest na wniosek lekarza ustalającego wskazania do odbycia rehabilitacji. Do wniosku muszą być dołączone niezbędne badania, zlecone przez lekarza. Wypełniony wniosek, który swą ważność zachowuje 6 miesięcy, należy złożyć (osobiście lub wysłać pocztą) we właściwym oddziale regionalnym lub placówce terenowej Kasy. Po akceptacji lekarza regionalnego inspektora orzecznictwa lekarskiego KRUS, rolnicy otrzymują propozycję wyjazdu. W przypadku, gdy rolnik wyrazi zgodę na proponowany termin i miejsce rehabilitacji, otrzymuje skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Pierwszeństwo w skierowaniu na rehabilitację leczniczą mają osoby, dla których potrzeba rehabilitacji jest uzasadniona następstwem wypadku przy pracy rolniczej.

REKLAMA

Oferta dotyczy maszyn: CASE, CLASS, DEUTZ, FENDT, JCB, John Deere, Lamborghini, Linde Massey Ferguson, New Holland, Same, Steyr, Valtra oraz samochodów osobowych. Kontakt: Pro-Tune Joachim Kandziora Tel: 501-923-349 NIP: 7492008599

Prowadzisz ﬁrmę w branży rolniczej? Chcesz dotrzeć do rolników i pozostać zapamiętanym? Zgłoś się do nas!

TWORZYMY KATALOG FIRM ROLNICZYCH NASZEGO REGIONU Wystarczy, że zgłosisz się mejlowo i w temacie umieścisz słowo KATALOG, a my już zajmiemy się szczegółami. Napisz koniecznie na adres: l.tomaszewska@nowiny.pl lub zadzwoń 606 698 903

W TYM KATALOGU NIE MOŻE CIĘ ZABRAKNĄĆ

gro

NOWINY

UWAGA FIRMY!

Eco tuning – usługa zmiany oprogramowania w celu podniesienia mocy i zmniejszenia zużycia paliwa nawet do 3.8l/mtg. Moment obrotowy i moc wzrasta o około 10-20%. AdBlue OFF – programowe usunięcie systemu AdBlue. DPF/FAP OFF – fizyczne usuwanie wkładu ceramicznego z układu wydechowego oraz elektroniczne usunięcie obsługi filtra cząstek stałych z oprogramowania w sterowniku silnika. EGR OFF – fizyczne i programowe wyłączenie funkcji zaworu EGR. Naprawa i korekta mtg w licznikach. Diagnoza.

UWAGA FIRMY!

Zmniejsz zużycie paliwa

NOWY SPRZĘT W BRANŻY KOMUNALNEJ

dniach 13-14.04.2016 firma Chempest S.A. gościła u siebie przedstawicieli instytucji i firm zajmujących się utrzymaniem terenów zielonych z województwa śląskiego i opolskiego. Celem spotkania była prezentacja bieżących trendów i ofert sprzętu John Deere, SaMasz, Pronar, Grillo, CAT, Schaffer. Poza prezentacją multimedialną każdy uczestnik spotkania mógł osobiście sprawdzić i przetestować wszystkie prezentowane sprzęty. Dodatkowym elementem spotkania był wykład przeprowadzony przez Wojciecha Kapias, właściciela firmy Kapias Grupa, pt. „Projektowanie małej architektury aglomeracji oraz rewitalizacja starych zieleńców”. Z zaproszenia Chempest SA skorzystało ponad 60 osób z branży, które zapowiedziały swój udział w kolejnych tego typu spotkaniach w przyszłości. Dziękujemy – Chempest S.A.

www.zskomorno.pl

ZESPÓŁ SZKÓŁ W KOMORNIE zaprasza w roku szkolnym 2016/2017 ABSOLWENTÓW GIMNAZJÓW do:

Wielkim zainteresowaniem klientów biobazarku cieszyły się wyroby z dziczyzny z lasów rudzkich. Anna Wacławczyk – współorganizatorka bazarku

TECHNIKUM MECHANIZACJI ROLNICTWA I AGROTRONIKI

ZDROWE I SMACZNE

Kierunek przygotowuje do oceniania stanu technicznego nowoczesnych maszyn i urządzeń rolniczych, prowadzenia pojazdów samochodowych i ciągników rolniczych oraz kompleksowego obsługiwania systemów elektronicznych i nawigacji satelitarnej stosowanych w pojazdach i maszynach rolniczych.

bioprodukty na „Końcu Świata”

Raciborski lokal „Przystanek Kulturalny Koniec Świata” zamienił się w biobazarek, a stoiska, z naturalnymi produktami oblegli mieszkańcy miasta zainteresowani zdrowym odżywianiem się. Pierwszy raz organizowana w Raciborzu taka forma promocji ekologicznej żywności, to nie tylko okazja to nabycia produktów wytwarzanych naturalnymi metodami, ale też do bliższego poznania oferujących ich bioproducentów. – Wyszliśmy naprzeciw fanom gotowania, naturalnej kuchni, a przede wszystkim zdrowego stylu życia. Sami też staramy się być proeko. Dotychczas zawsze jeździliśmy na biobazary

TECHNIKUM AGROBIZNESU

Kierunek przygotowuje do prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz własnej działalności gospodarczej, daje możliwość zatrudnienia w ﬁrmach obsługujących rolnictwo, w usługach i handlu, przetwórstwie oraz w prowadzeniu marketingu.

do Mikołowa, do sklepów ze zdrową żywnością w Gliwicach i Katowicach, aż pewnego dnia postanowiliśmy zaprosić naszych ekologicznych przyjaciół – regionalnych producentów i zebrać ich w jednym miejscu. Dziś przyjechali tutaj ze Śląska i Opolszczyzny, a przy okazji otworzyliśmy drzwi dla osób, których świadomość ekologicznego żywienia jest coraz większa – mówi o pomyśle zorganizowania bazarku na „Przystanku Kulturalnym Koniec Świata” Anna Wacławczyk. Właściciel lokalu, Dawid Wacławczyk, który oferował świeżo wytłaczane soki, zaskoczony był frekwencją osób zainteresowanych biożywnością, mniej pani Ania: – Zawsze, jak myślałam o biobazarze w Raciborzu, a szczęśliwie złożyło się, że zorgani-

zowany został na „Przystanku Kulturalnym Koniec Świata”, miałam przed oczami wizję pięknych kolorowych stoisk i ogromnej liczby zainteresowanych ludzi. Stało się to faktem i jestem szczęśliwa, że przyszło aż tyle osób. Było zaś spośród czego wybierać, bo na stoiskach znajdowały się: warzywa i przetwory, jajka, miody, pieczywo na naturalnym zakwasie, dziczyzna w rudzkich lasów, sery krowie i kozie, jogurty i naturalne desery owocowe, miody, oleje, zioła, a nawet kosmetyki z minerałami z Morza Martwego. Dla łasuchów zaś nie zabrakło słodkich wypieków. Można było rozsmakować się np. w wegańskim cieście jaglanym z orzechami laskowymi, z kakao i migdałami, przygotowanym przez Darię Zimny, oraz mufﬁnach bezglutenowych według pięciu przemian medycyny chińskiej i mufﬁnach z mąki gryczanej z jadalnymi kasztanami według przepisu Weroniki Piaseckiej. Panie zadbały, aby wypieki przygotowane były na bioproduktach, a więc zamiast tradycyjnego użyły np. oleju kokosowego, a zamiast zwykłej mąki – do wyboru: mąki amarantusowej, owsianej bezglutenowej, jaglanej czy też z dyni. Obie panie w ten sposób gotują dla siebie i swoich rodzin, a pani Weronika od 30 lat przygotowuje potrawy według pięciu przemian. Organizujący biobazarek państwo Wacławczykowie zamierzają tę formę upowszechniania bioproduktów na „Przystanku Kulturalnym Koniec Świata” wprowadzić cyklicznie, może nawet co miesiąc. (ewa)

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

kwiecień 2016

nsowanych do Dla sceptyków zdysta stoisko Goka, mle o ieg nabiału z koz z takimi na, uci Bor spodarstwa Himek z aby przecią, noś sob spo o był i wyrobam ne, a przy tym konać się, że są smacz e ow zdr dzo bar

Ponadto zapraszamy osoby pełnoletnie na BEZPŁATNE KWALIFIKACYJNE KURSY ZAWODOWE W ZAWODZIE ROLNIK (kwaliﬁkacja R3 – Prowadzenie produkcji rolniczej). Rozpoczęcie 1 września 2016 r. Czas trwania - trzy semestry.

47-214 Poborszów, ul. Harcerska 81, tel./fax 77/4823151 E-MAIL: zsk@zsk.k-k.pl

REKLAMA

Kierunki i kurs dają uprawnienia do przejęcia gosp. rolnego oraz ubiegania się o środki unĳne.

Twoim najbliższym Farm Partnerem® hodowli

jest AGROS Krzanowice Wincenty Franica 47-470 Krzanowice ul. Cegielniana 1 (baza SKR Krzanowice)

Raciborzanie mogli rów nież skosztować chleb z Biopiekar ni Smolorz w Grudyni Wielkiej, w któ rej wypieka się ok. 30 rodzajów pie czywa na zakwasie. To jedna z dziew ięciu w Polsce i jedyna na Opolszc zyźnie biopiekarnia, w której wypieki przygotowuje się według tradycyjny ch receptur. – Musieliśmy się cofnąć i wrócić do pierwotnych technik wypieku. Dodatkowych trudności prz ysparza zdobywanie składników organicznych. Obecnie przeciętny zjad acz chleba spożywa surową mąkę, ponieważ nie ma czasu na przygotow anie fermentacji. U nas jeden chleb piecze się trzy dni – przekonuje pracuj ący od 40 lat w zawodzie piekarz Bog dan Smolorz.

Wincenty tel. +48 535 499 454 Erhard tel. +48 503 389 828 biuro@agros.info.pl tel. +48 32 441 87 71

Zapraszamy do zapoznania się z katalogiem i cennikiem nasion kukurydzy na 2016 r. dostępnym w Agros Krzanowice. Na podstawie własnego doświadczenia dobierzemy Ci odmiany kukurydzy jakie potrzebujesz.

zorgaSłodkości oferowane na biobazarku ralnym nizowanym na „Przystanku Kultu z bioKoniec Świata”, a przygotowane ian przem u pięci ug wedł produktów oraz zną medycyny chińskiej, stanowiły smac eków alternatywę dla tradycyjnych wypi

Hodowlę reprezentuje w Polsce Tomasz Krakowiak Nowa Trzcianna 12 96-115 Nowy Kawęczyn tel. 797 411 325 Fax: +49 / 2582 / 66 85 82 44

tyczne „Zielone Gospodarstwo agroturys bczyc proponoGłu k. yni Rad z e” wzgórz naturalnych tów duk pro om wało zwolennik sne wła j serowarni, kilka rodzajów serów z jących typu gouda, wa rze doj od poczynając : włoskiej, papryach po serki w przypraw snkiem niedźwieczo z , em prz pie z kowej, uralne, owocowe nat y urt dzim, a także jog imbiru i cytrydu, oraz deser na bazie mio u. dom i pan su ny wg przepi

kwiecień 2016

REKLAMA

krakowiak@farmsaat.de

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

Odwiedź nas na stronie internetowej www.fatmsaat.de/pl

O wielopokoleniowych tradycjach rolniczych i doradztwie z zakresu pielęgnacji i ochrony roślin z właścicielem raciborskiej ﬁrmy AgroMarket Ludwikiem Gallim rozmawia Katarzyna Gruchot

Rodzinna ﬁrma to nasza marka

– Pana firma działa już od 15 lat, ale dopiero teraz zrodził się pomysł, by zorganizować dni otwarte z doradztwem z zakresu ochrony roślin. Co was do tego skłoniło? – Skorzystaliśmy z nowych możliwości inwestycyjnych. Rok temu kupiliśmy 25-arową działkę, usytuowaną przy ulicy Kozielskiej, gdzie możemy lepiej wyeksponować produkty, które mamy w sprzedaży i zaprosić specjalistów z wykładami z zakresu pielęgnacji i ochrony roślin w ogrodzie i wokół domu. Mimo niepogody, z dni otwartych skorzystało dużo osób zainteresowanych taką formą doradztwa. Chcemy takie akcje organizować coraz częściej, bo filozofią naszej firmy jest nie tylko działalność komercyjna, ale przede wszystkim fachowe poradnictwo dla rolników, ogrodników, firm związanych z tą branżą i zwykłych mieszkańców, którzy zajmują się taką działalnością

hobbystycznie.

– Jakie ma pan w tym zakresie doświadczenie? – Z wykształcenia jestem inżynierem rolnictwa ze specjalizacją ochrony roślin. Ukończyłem Akademię Rolniczą we Wrocławiu i od wielu lat współpracuję z ośrodkami akademickimi, takimi jak Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu czy Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Oprócz tego mam stały kontakt z doradcami terenowymi czołowych producentów środków ochrony roślin, nawozów i podłoży takich ﬁrm, jak na przykład Bayer Syngenta, BASF, Agrecol, Kronen czy Klasmann. Zapotrzebowanie na fachowe doradztwo i diagnostykę jest bardzo duże. Nie na wszystko potraﬁmy odpowiedzieć, dlatego współpraca ze specjalistami jest dla nas bardzo ważna, bo nasi klienci potrzebują wyczerpującej i pełnej wiedzy.

– Czy zwykli mieszkańcy Raciborza też korzystają z państwa usług? – Obserwuję, że ostatnio traﬁa do nas coraz więcej osób, które traktują swoje ogródki hobbystycznie, ale ich wiedza dotycząca ochrony roślin i warzyw oraz zdrowego odżywiania się jest coraz większa. Możemy im zaproponować odpowiednie nawożenie i pielęgnację a nawet rozsady warzyw z genetycznie lepszych odmian. Jeszcze dziesięć lat temu uprawa warzyw w przydomowym ogródku miała uzasadnienie ekonomiczne. Dziś, gdy są one coraz tańsze, to raczej efekt większej świadomości i powrotu do tradycji. Stara Wieś i Miedonia to dzielnice, które od lat kojarzone są z uprawą warzyw. Nie bez powodu mówi się przecież o nas „szałociorze”.

– Skąd się wzięła pana agropasja? – Kontynuuję wielopokoleniowe

Dorota i Ludwik Galliowie

tradycje rolnicze. W mojej rodzinie z rolnictwem i Ziemią Raciborską związani byli pradziadkowie, dziadkowie i rodzice. Moje córki, 16-letnia Dominika i 13-letnia Agnieszka, bardzo chętnie nam pomagają, choć jeszcze za wcześnie, by mogły zdecydować czy swoją przyszłość zwiążą z tą dziedziną. Oprócz firmy, razem z żoną Dorotą prowadzę też 25-hektarowe gospodarstwo ukierunkowane na produkcję warzyw, które trafiają na rynek śląski. Uprawiamy je w dwóch grupach. W pierwszej znajdują się ziemniaki, buraki, cebula, seler i por, w drugiej – bardziej pracochłonne: sałata, rzodkiewka,fasola, pietruszka i koperek. W pracę w firmie oraz w gospodarstwie angażuje się cała rodzina,

łącznie z moimi teściami. – Dobrze się pracuje w takiej rodzinnej ﬁrmie? – Rodzina mojej żony ma wielopokoleniową tradycję w uprawie warzyw, dlatego z wiedzy teściów – Urszuli i Bernarda Warzechów częst korzystam. Są dla nas ogromnym wsparciem, a ich pomoc jest nieoceniona. Jesteśmy tradycyjną, śląską rodziną. Mieszkamy z teściami we wspólnym domu, w którym babcia pomaga w wychowaniu dzieci, a dziadek, z uwagi na swoje doświadczenie, jest dla nas wszystkich autorytetem. Możemy wzajemnie na siebie liczyć. Taki model gwarantuje nam powodzenie zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.

REKLAMA

Dec - Art

DOM I OGRÓD SKLEP WIELOBRANŻOWY

Zajmujemy się sprzedażą  podłoża do kwiatów i warzyw (ziemia), korą i grysem  różnego rodzaju nawozów do kwiatów i warzyw  nasion warzyw, kwiatów i traw  narzędzi ogrodniczych oraz olejów do kosiarek, podkaszarek i pił spalinowych

W NASZEJ OFERCIE ZNAJDZIECIE PAŃSTWO TAKŻE: materiały budowlane, tj.: farby, wkręty, kołki, rury kanalizacyjne, cement, zaprawy, kleje, silikony, drewno (deski, łaty), rynny, pokrycia dachowe.

PIETROWICE WIELKIE, ul. 1 Maja 10,  tel. 32 4188173, 735 250 608

USŁUGI PODNOŚNIKIEM

47-480 PIETROWICE WIELKIE, UL. MŁYŃSKA 1

TEL. 32 419 81 96  602 759 858

 MONTAŻ OKIEN DACHOWYCH  USŁUGI CIESIELSKIE  HANDEL MATERIAŁAMI BUDOWLANYMI  DEMONTAŻ POKRYĆ DACHOWYCH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST  USŁUGI PODNOŚNIKIEM

47-480 PIETROWICE WIELKIE, UL. MŁYŃSKA 1

TEL. 32 419 81 96  602 759 858

KRÓLOWIE szparagów

zparagi od zawsze zadowalały nawet najbardziej wybredne podniebienia, niegdyś uznawane, ze względu na swój falliczny kształt za afrodyzjaki, swymi walorami smakowymi zachwycały władców rzymskich, chińskich czy francuskich. Trudno więc uwierzyć, że gdy zaczynali uprawiać je państwo Królowie z Radziejowa (gmina Reńska Wieś), te prawie nieznane były mieszkańcom okolicznych miejscowości.

Najpierw kapry, potem szparagi Pan Klaudiusz rozwinął ich uprawę po przyjeździe z Niemiec, gdzie przez wiele lat pracował przy szparagach. Dobrym miejscem była żyzna i urodzajna ojcowizna w Głogówku. Tam tradycyjnie uprawiano zboża i kukurydzę. Młody rolnik ze sporym doświadczeniem w uprawie szparagów, postanowił wygospodarować około 5 ha na tą niespotykaną w okolicy roślinę i stworzył gospodarstwo Szparag-Rol. Początki nie były jednak łatwe. – Pierwsze

Państwo Sylwia i Klaudiusz Królowie postawili na szparagi i dziś są właścicielami ﬁrmy Szparg-Rol

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

kapry (sadzonki szparaga) posadziliśmy w 2001 r. Rosną na polu przez około 10 lat, ale faktycznie szparagi można zbierać dopiero po trzech latach. W pierwszym roku wyrastają małe krzaczki asparagusu, które trzeba plewić i nawozić – mówi o tej nie tylko trudnej, ale i kosztownej uprawie, żona pana Klaudiusza, Sylwia. To ona wprowadza mnie w arkana tej niezwyklej uprawy, opowiadając, jak na wiosnę trzeba zrobić kopce wokół szparagów rosnących w rzędach, następnie nakłada

się na nie folię, która z jednej strony chroni roślinę przed wiosennymi przymrozkami, a z drugiej, sprawia że ziemia jest miękka i pulchna, co potem ułatwia zbiór. Niemal wszystkie pracy przy szparagach wykonuje się ręcznie. Dopiero w ubiegłym roku udało się państwu Królom kupić maszynę do sadzenia. W uprawach pomaga rodzina i znajomi. Okres na szparagi jest bardzo krótki i zaczyna się, w zależności od pogody, po 20 kwietnia. Na przykład w ubiegłym roku

Pracę przy sadzeniu szparagów usprawniła maszyna, dzięki której nie trzeba się nieustannie schylać wkładając kapry do ziemi

kwiecień 2016

państwo Królowie zaczynali 28 kwietnia. trudno rozsmakować się w ich delikatPodczas mokrej chłodnej wiosny, bywało nym miąższu, natomiast zielonych szpaże w pole wychodzili nawet po majowych ragów nie trzeba obierać, mają też nieco świętach. Zbiera się je zwykle do św. Jana, inny smak. Szparagi z pewnością są świeże a więc do 24 czerwca. – Mamy wczesne i jeśli przy uciśnięciu ich końcówek pojawi trochę późniejsze szparagi, które gotowe się sok. Cała rodzina państwa Królów lubi będą do zbioru w połowie maja. W zależ- szparagi, ponieważ jednak w okresie ich ności od pogody ich zbiór sięga od 2 do 3 zbioru, na nic nie wystarcza czasu, przyt z ha. Pani Sylwia spodziewa się, że ten gotowują je sobie najprościej – z wody z rok może być słabszy ze względu na ubie- dodatkiem masła i bułki tartej. głoroczną suszę. – Szparagi potrzebują w sezonie dużo wody, której nie było za wiele Długa droga na lokalny stół minionego lata. Zwykle, gdy ściągamy foDziś po szparagi do Radziejowa przyjeżlie, z nieco rozgrzebanych kopców wyrasta dżają hurtownicy, handlowcy z giełdy, włana polu piękny las asparagusu. W ubiegłym ściciele restauracji, a także indywidualni roku niestety nie wyglądało to tak, jak za- klienci m.in. z Raciborza, Gliwic czy Opozwyczaj – twierdzi pani Sylwia. la. Po pierwszych zbiorach sytuacja nie wyNa polu państwa Królów szparagi zbiera glądała jednak zachęcająco. Nie było u nas się przez sześć tygodni, zaczynając prace tradycji spożywania szparagów, trafiały do na o szóstej, a w dni upalne nawet o piątej Polski sporadycznie, a ich cena była wysorano. – Początkowy okres zbioru jest jakby ka. Na początku państwo Królowie wozili „wycięty” z życia, najgorsze są pierwsze byliny do Niemiec, nie mogąc ich sprzedać dwa tygodnie, potem można się przyzwy- na lokalnym rynku. Pani Sylwia martwiła czaić i człowiek budzi się już bez budzika. się nawet, co przyjdzie im z nimi robić. W Szparagi nie powinny być wystawione na 2004 r. pogoda sprzyjała uprawie, szparagi promienie słoneczne ponieważ zmieniają były młode i doskonale obrodziły. Aby wykolor na fioletowy i tracą swój ładny wy- promować je w środowisku, więcej rozdagląd. Najbardziej szlachetne są białe, ale wali ich niż sprzedawali. – Kiedy poszłam równie smaczne są szparagi na targ i do sklepów, wiele Inną ważną uprawą zielone, a ponieważ cieszą osób odmówiło mi przyjęcia, państwa Królów są się coraz większym zaintebo były zupełnie nieznane. truskawki, które zbiera resowaniem, zamierzamy w Jak ma pani kapustę, niech się niemal zaraz po szparagach przyszłym roku zasadzić ich pani położy pęczek koło niej. więcej – tłumaczy pani SylSkąd ludzie będą wiedzieć wia. co to jest, skoro nie ma Po zbiorze szparagi z ich u pani w sklepie – przekonywała sprzeGłogówka trafiają do Radziejowa, gdzie dawczynie, dając je pod okiem pani w komis. Sylwii są moczone, Przełom namyte, przycinane i stąpił w 2009 r. Po chłodzone do temp. pięciu latach szparagi w końcu zosta60 C. W ten sposób ły docenione. Z roku przygotowuje się je na rok rosło zaintedo sprzedaży, a tym samym do spożycia. resowanie nimi, pojawiały się też reklamy i Białe szparagi trzeba dokładnie obrać, inaczej przepisy potraw, jak zupy

Szparagi zbiera się również ręcznie

Kapry szparagów sadzi się w rzędach. Do niedawna prace tę wykonywano wyłącznie ręcznie.

szparagowe, dania główne i przystawki z szparagami, czy szparagi, jako dodatek do owocowych i warzywnych sałatek. Państwo Królowie podzielili się obowiązkami, pan Klaudiusz pochodzący z gospodarstwa lubi pracę na roli, a pani Sylwia woli kontaktować się z ludźmi, dlatego zajęła się sprzedażą. W pracy wspierają ich córka i syn, który choć kształci się na mechanika samochodowego, być może w

przyszłości przejmie gospodarstwo po rodzicach. Poza szparagami właściciele Szparag-Rolu zajmują się uprawą truskawek, a także wynajmują pokoje w ramach gospodarstwa agroturystycznego. Pani Sylwia twierdzi, że prowadzi z mężem interes „pod chmurką”, ponieważ uprawy, które sobie wybrali zależą od pogody, a z nią bywa różnie. Ewa Osiecka

Agrotronika nową specjalnością szkoły w Komornie W Zespole Szkół w Komornie młodzież będzie mogła kształcić się w poszerzonym kierunku - technika mechanizacji rolnictwa i agrotroniki. O nowej specjalności mówi wykładowca przyszłego Technikum Mechanizacji Rolnictwa i Agrotroniki, Janusz Wojtuś. Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z pracodawcami przygotowało podstawę programową kształcenia w zawodzie: technik mechanizacji rolnictwa i agrotroniki. Pozwala to również szkole rolniczej w Komornie na rozpoczęcie kształcenia w tym zawodzie już

kwiecień 2016

w roku szkolnym 2016/2017. Na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniono nazwę zawodu z technik mechanizacji rolnictwa na technik mechanizacji rolnictwa i agrotroniki, a tym samym dotychczasowe kwaliﬁkacje: użytkowanie pojazdów, maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w rolnictwie oraz obsługa techniczna oraz naprawa pojazdów, maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie, dodatkowo uzupełnione zostały o eksploatację systemów mechatronicznych w rolnictwie. Nauka w technikum, dla absolwentów szkół gimnazjalnych potrwa, jak dotychczas cztery lata. Zajęcia edukacyjne realizowane będą w zakresie kształcenia ogólnego, kształcenia zawodo-

wego w formie teoretycznej i praktycznej, dając odpowiednie przygotowanie zawodowe, umożliwiające bezpośrednio po szkole podjęcie pracy zawodowej w branży rolniczej lub studiów na wyższej uczelni. Uczniowie mogą korzystać z zajęć praktycznych, które odbywają się w pracowniach specjalistycznych, warsztatach szkolnych, placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego oraz podmiotach stanowiących potencjalne miejsce zatrudnienia absolwentów szkół kształcących się w branży rolniczej. Szkoła organizuje praktyki zawodowe, które zapewniają rzeczywiste warunki pracy właściwe dla nauczanego zawodu w wymiarze

czterech tygodni (160 godzin) w całym cyklu nauczania. Dzięki wprowadzonej zmianie, absolwenci szkół kształcących w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa i agrotroniki będą przygotowani m.in. do kompleksowego posługiwania się nowoczesnym sprzętem rolniczym, również w branży zajmującej się obrotem pojazdami, maszynami i urządzeniami rolniczymi, a co za tym idzie posiądą wiedzę i umiejętności wymagane na współczesnym rynku pracy. Kończąc więc szkołę, młodzi ludzie zostaną przygotowani m.in. do użytkowania, obsługi i oceny stanu technicznego pojazdów, maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w produkcji rolniczej; prowadzenia pojazdów

samochodowych i ciągników rolniczych; organizowania prac związanych z konserwacją i naprawą środków technicznych stosowanych w rolnictwie oraz obsługiwania urządzeń, systemów elektronicznych oraz nawigacji satelitarnej stosowanych w pojazdach, maszynach i urządzeniach rolniczych. Ważnym elementem kształcenia jest również język obcy ukierunkowany zawodowo. W ramach programu nauczania uczniowie realizują naukę jazdy samochodem i ciągnikiem, zdobywając prawo jazdy kategorii B, T. Uzyskany w szkole w Komornie dyplom potwierdzający kwaliﬁkacje zawodowe jest honorowany przez kraje Unii Europejskiej.

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

SOŁTYSI

naszych wsi

Powiat raciborski

Antoni Gincel

Maków, gmina Pietrowice Wielkie Żonaty, troje dzieci, sześcioro wnucząt. Z zawodu ślusarz, 20 lat pracował w Rafako, zrezygnował z pracy na rzecz ogrodnictwa, któremu poświecił się zawodowo. Sołtysem jest od 2007 r. – Już na początku sołtysowania, w ciągu dwóch tygodni, z moimi sąsiadami przebudowaliśmy 330 m chodnika przy głównej drodze. W 2008 r. zorganizowaliśmy dożynki gminne, na które licznie przybyli mieszkańcy gminy. Rozpoczęliśmy też prace w Zielonym Centrum: zbudowaliśmy okazałą wiatę na ok. 60 osób, grill, boisko do piłki plażowej. Gmina wsparła nas przy stworzeniu tam pięknego placu zabaw, a także siłowni na wolnym powietrzu. Teren jest w większej część ogrodzony płotem oraz oświetlony i monitorowany. Zakupiliśmy 12-metrowy namiot, który od ośmiu lat służy nam podczas imprez. Zrobiliśmy specjalny podest, a także wybrukowaliśmy część terenu. Kupiliśmy cztery duże parasole, mamy 28 kompletów stołów z ławkami. Postawiliśmy garaż, w którym przechowujemy wszystkie sprzęty. W prace mocno włączają się strażacy, rada sołecka i nasz radny. Poza tym, każdego roku, w św. Jana, odbywa się biesiada z zabawą, a także dożynki wiejskie. Po obu stronach wsi są ładne stalowe kwietniki. Dla starszych i samotnych mieszkańców, w okresie bożonarodzeniowym robimy ok. 70 paczek, a na dożynki dajemy im kołacz. 4 września znów organizujemy gminne dożynki. Przed tą imprezą chcielibyśmy wyremontować w sali sportowej damską toaletę i zrobić zaplecze kuchenne. Powiat głubczycki

Urszula Podolak Raków gmina Baborów

Zawodowo związana ze służbą zdrowia, pracowała na bloku operacyjnym jako instrumentariuszka w jednym z zabrzańskich szpitali, a po przejściu na emeryturę – w szpitalu w Głubczycach. Sołtysem jest półtora kadencji. – Udało się nam utworzyć boisko sportowe na działce przy świetlicy. W tym roku z funduszu sołeckiego wykonaliśmy remont wejścia do świetlicy. Organizujemy imprezy dla seniorów i dzieci m.in. z okazji Dnia Babci, a także dożynki. Planujemy wykonanie drogi stanowiącej dojazd do budynków mieszkalnych. W przyszłym roku chcemy zainwestować w istniejący plac zabaw, który wymagałby już remontu. Ponadto z funduszu sołeckiego zamierzamy poprawić drogi polne, z których korzystają rolnicy. Przy podejmowanych zadaniach mogę liczyć na pomoc rady sołeckiej. Powiat kędzierzyńsko-kozielski

Joachim Buchta

Karchów – Ligota Wielka, gmina Pawłowiczki Rolnik, hodowca, ma 35 sztuk krów. Żonaty, czworo dzieci, wnuk. Pasjonuje się końmi, ma klaczkę Klarę, na której głównie jeździ córka. – Sołtysem jestem drugą kadencję i jedynym w gminie, który obsługuje dwie wsie. Dobrze układa mi się współpraca z radą sołecką, mieszkańcami i miejscowym radnym. Zrekultywowaliśmy teren centrum Karchowa, zazieleniliśmy, postawiliśmy fajną altankę. Swój centralny plac ma także Ligota Wielka. Wspólnie ze strażą wyremontowaliśmy świetlicę, wymieniliśmy dach, zrobiliśmy tam kuchnię i toalety. Materiały budowlane zakupiła gmina. Z świetlicy korzystają mieszkańcy obu wsi. Za mojego urzędowania kobiety każdego roku mają swoje święto, organizujemy też w obu wsiach na zmianę dożynki, w których starostami są raz mieszkańcy Karchowa, a raz Ligoty Wielkiej. W tamtym roku po raz pierwszy z funduszu antyalkoholowego odbyła się impreza dla dzieci. W tym roku obchodzić będziemy 60-lecie straży pożarnej. Z funduszu sołeckiego zakupiliśmy namiot, który wcześniej wypożyczaliśmy. Największą satysfakcją z naszej pracy jest, gdy ludzie przyjdą na imprezy i są z nich zadowoleni. Konieczny byłby jeszcze remont dróg i chodników, które są w katastrofalnym stanie, ale blokuje go potrzeba wybudowania w pierwszej kolejności kanalizacji.

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

O czym rolnicy powinni pamiętać składając wnioski o płatności bezpośrednie

a szkoleniu powiatowym w „Dworku Śląskim” w Raciborzu, zorganizowanym przez Śląski Zespół Doradztwa Rolniczego w Częstochowie wespół z ARiMR, rolnicy raciborszczyny mogli poznać m.in. szczegóły dotyczące płatności bezpośrednich. Krzysztof Prejs z raciborskiego Biura Powiatowego ARiMR omówił ważniejsze zmiany, na które przede wszystkim powinni zwracać uwagę składający wnioski rolnicy.

 Przypomniał, że dla usprawnienia pracy w ich przyjmowaniu, należy np. prawidłowo wpisywać nowe działki deklarowane we wnioskach. Źle wprowadzone do wniosków spowalniają pracę, a w konsekwencji opóźniają wydawanie decyzji. Do każdego wniosku należy też dołączyć w formie załącznika graﬁcznego mapkę działki.  Rolnicy uprawiający buraki cukrowe muszą określić we wnioskach zajmowaną przez nie powierzchnię, zapisaną w umowie kontraktowej. Na wnioskach trzeba bardzo dokładnie przedstawić areał buraków kwotowych. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi zasadami, do agencji każdego roku należy dostarczyć nową umowę kontraktacyjną. Umowy na sprzedaż nie wymaga natomiast uprawa truskawek.  Do 31 sierpnia 2016 r. rolnicy zmuszeni są złożyć oświadcze-

nie, określające tytuł prawny do działek ewidencyjnych użytkowanych z Agencji Nieruchomości Rolnych. Można je również dołączyć do przedkładanego w agencji wniosku.  Warunkiem otrzymania płatności, jest aktywność zawodowa rolników. Za nieaktywne zawodowo uznaje się osoby, które np. administrują terenami sportowymi i rekreacyjnymi. – Niektórzy rolnicy prowadzący działalność gospodarczą typu restauracje, czy domy weselne, posiadają możliwość organizowania imprez sportowych i rekreacyjnych, a te formy w przypadku przyjmowania płatności są zabronione. Dotyczy to również osób zajmujących się obrotem nieruchomości. Dlatego podejmując takie działania, np. rozpoczynając działalność gastronomiczną należy unikać wpisu dotyczącego imprez sportowo-rekreacyjnych – uczulał Krzysztof Prejs.  Możliwa jest również zamiana działki, na której będzie utrzymywany obszar proekologiczny (EFA). W tym roku należy jednak złożyć, w formie pisemnej, informację uzasadniającą konieczność dokonanie tej zmiany. Trzeba też pamiętać, że powierzchnię EFA należy utrzymywać na p5 proc. powierzchni gruntów ornych.  Aby uzyskać płatność dla młodych rolników – osoba ubiegająca się o nią nie może przekroczyć 41. roku życia. Dotyczy to przynajmniej jednego ze współmałżonków wspólnie prowadzących gospodarstwo. Płatność udzielana jest na pięć lat od rozpoczęcia działalności w formie złożenia wniosku

obszarowego, wejścia w posiadanie zwierząt lub zarejestrowania, jako rolnika w KRUS. Zasady te obowiązujące są dla obojga małżonków.  Zabiegający o płatność rolnik, musi przedstawić stan gospodarstwa, aktualny na dzień złożenia wniosku. Jeśli np. planuje powiększenie stada poprzez zakup zwierząt kwaliﬁkujących się do płatności, powinien wstrzymać się z jego złożeniem, ewentualnie wycofać wcześniej złożony i przygotować nowy wniosek. Należy też pamiętać, że zwierzę od dnia zgłoszenia, musi przez 30 dni być w siedzibie stada. W przypadku nieprzewidzianych okoliczności, istnieje możliwość zastąpienia zwierzęcia do 14 dni innym, nawet nowo zakupionym.  Złagodzono sankcje, które naliczano za przedeklarowanie powierzchni. Dotychczas jeśli rolnik pomylił się i zapisał we wniosku większą powierzchnię swego gospodarstwa o 3 proc. lub 2 hektary naliczana była kara do poziomu wyższego niż dwukrotność tego zawyżenia. Obecnie kara ta ma być wyższa tylko półtora raza, a w pierwszym roku nawet o połowę tej wysokości. Jeśli jednak sytuacja powtórzyłaby się w następnym roku, wtedy kwota powiększy się dodatkowo o umorzoną zaległość.  Dopuszczalne są zmiany we wniosku w przypadku wycofania zadeklarowanej działki lub zmiany uprawy. Po terminie złożenia wniosku (termin na zmiany do 31 maja), nie ma natomiast możliwości wprowadzenia nowych działek.

Kwiaty na zamku Na Zamku Piastowskim w Raciborzu, 23 kwietnia (sobota) odbędzie się IV Zamkowy Jarmark Kwiatów, Żywności Ekologicznej i Rękodzieła. Podobnie jak w ubiegłym roku, połączony zostanie z programem artystycznym. Na scenie plenerowej w godzinach od 12.00 do 15.00 odbędą się występy Stowarzyszenia Kultury Ziemi Raciborskiej „Źródło”, a następnie zespołu „Hetmańscy Sarmaci” z Zamościa, wykonującego pieśni staropolskie i utwory biesiadne w nowoczesnych aranżacjach. W podzielonej na

kilka części imprezie zaplanowano również Biesiadę Huculską urozmaiconą pieśniami i piosenkami z pogranicza kresów wschodnich i Podola. Ponadto zaprezentuje się zespół „Lolo Latino”, z piosenkami portugalskimi, hiszpańskimi i standardami amerykańskimi. Jarmark jest też okazją do zwiedzenia zamku oraz kaplicy zamkowej. Atrakcją dla odwiedzających jarmark będą z pewnością stragany m.in. z kwiatami i sadzonkami. W ubiegłym roku na zamkowym dziedzińcu pojawiło się blisko 60 wystawców z całego kraju.

kwiecień 2016

Dobre pasze decydują o jakości mleka i zdrowotności krów

Dr Tomas Mitrik wskazał śląskim hodowcom, jak przygotować wartościowe pasze objętościowe dla zwierząt gospodarskich

O wysokiej wydajności krów mlecznych w dużej mierze decydują właściwie dobrane pasze, w szczególności te objętościowe. Jakość żywienia przekłada się nie tylko na ilość uzyskiwanego od krowy mleka, ale również na jej zdrowotność. O efektach badań nad paszami objętościowymi, a zwłaszcza kiszonkami traw, żyta ozimego i kukurydzy na spotkaniu z śląskimi hodowcami bydła w Sośnicowicach, mówił słowacki naukowiec, dr Tomas Mitrik, reprezentujący Schaumann Agri International. Z punktu widzenia hodowcy, kiszonki powinny być wartościowe pod względem zawartych w nich składników odżywczych, a z drugiej strony poddane właściwej fermentacji. – Patrząc na składniki odżywcze, np. w kukurydzy, która w minionym roku, ze względu na warunki pogodowe, była wielkim problemem, moim celem jest pokazać co jest ważnym parametrem, który decyduje o jakości pasz objętościowych – podkreślił specjalista. Wyjaśnił czym są włókniste struktury ścian komórek NDF, które przyczyniają się do ograniczania pobierania przez zwierzęta pasz, ich strawności oraz wartości energetycznej. Pasze objętościowe przede wszystkim trzeba oceniać pod względem zawartości włókna. Rolnicy powinni koncentrować się, zdaniem dr. Mitrika, na najtańszych paszach objętościowych, bo to one gwarantują ekonomicznie najefektywniejszą produkcję mleka. Nie powinny to być jednak pasze stare, zawierające wysoką koncentrację NDF, ponieważ wtenczas krowa zjada mniej paszy treściwej, a więc bogatej w cukry, skrobię, tłuszcze i białka.

kwiecień 2016

– Celem naszych badań było stworzenie kiszonki z jak największą koncentracją strawnych składników odżywczych. Udało się to, uzyskując od krów karmionych tą kiszonką większą średnią dzienną wydajność mleka, która wzrosła z 26 l do 29 l od krowy – mówił o doświadczeniach naukowiec. Wykorzystano do nich również właściwy moment na koszenie, który nastąpił w chwili odrostu roślin od ziemi na wysokość 40 – 45 cm. Wybór optymalnego momentu zbioru, pozwala na zachowanie odpowiednich proporcji suchej zielonej masy z konieczną zawartością w niej białka i cukru. Krowa lubi słodką paszę, a dodatkowo uzyskana z niej energia pozwoli pokryć jej potrzeby życiowe i wyprodukować więcej mleka. Cukier Podstawowym elementem procesu fermentacji w kiszonkach jest cukier znajdujący się w tkankach roślinnych. Niezbędny jest on do żywienia drobnoustrojów w żwaczu. Jeśli pasza lepi się do ręki, znaczy to, że zawiera wyższą lub niższą koncentrację cukru w roztworze wody znajdującej się w masie. Co wpływa na zawartość cukru w paszach objętościowych? Nawożenie, rodzaj paszy, stadium wegetacji roślin, wilgotność suchej masy, czas zbioru, fermentacja i warunki składowania. Analizując laboratoryjne doświadczenia, dr Mitrik zwró-

cił uwagę, że rośliny na kiszonki, lepiej zbierać wcześniej niż później, inaczej krowa będzie miała pełny żwacz balastu. Z kiszonek zebranych później, pomimo dużej masy, uzyskiwać będzie się też mniej mleka. Stąd ważną rolę odgrywa rodzaj paszy, ale także okres wegetacji roślin. Najwięcej cukru uzyskuje się zwykle przed kłoszeniem roślin. W przypadku kukurydzy, największa koncentracja cukru występuje w kolbie i łodydze, a najmniejsza w liściach. – Od 5 do 15 dni po kłoszeniu w łodydze kukurydzy gromadzi się 50 proc. cukru w suchej masie. Jeśli kukurydzę zbieramy w późniejszych stadiach wegetacyjnych wówczas koncentracja cukru spada do 10-12 proc. – tłumaczył specjalista. Jakość fermentacji kiszonki zależy od koncentracji cukrów, a następnie koncentracji substancji buforujących i wartości suchej masy (zawartość wody, którą trzeba zakwasić). W kiszonce, w której jest 20 proc. suchej masy, pozostałe 80 proc. stanowi woda. Jeśli jej ilość zostanie zredukowana o połowę, powiększa się koncentracja cukru. Wtenczas bakterie kwasu mlekowego produkują więcej kwasów, które w mniejszej ilości wody szybciej zakiszają roztwór. Jakość kiszonki obniżają występujące w niej bakterie z rodzaju clostridium, które dobrze rozwijają się w środowisku mokrym. Aby utrzymać właściwą

jakość kiszonki potrzebna jest taka ilość kwasów, które stworzą odpowiednie warunki do najszybszego zakiszenia masy, a jednocześnie uniemożliwią funkcjonowanie clostridium. Niektóre wyselekcjonowane szczepy bakterii kwasu mlekowego są aktywne do poziomu suchej masy 40 – 50 proc. Sucha masa Rośliny na pasze najlepiej zbierać w momencie, kiedy można uzyskać więcej cukru, lepsze zakiszanie i więcej strawnych składników odżywczych. Na zawartość suchej masy w kiszonce mają wpływ, na polu: czas koszenia (poranna i wieczorna rosa), szerokość pokosów, grubość pokosów (dostęp słońca do zielonej masy), manipulacja masą (zgrabianie, odwracanie). Pojawia się też ryzyko utraty w suchej masie substancji odżywczych w postaci soku kiszonkowego, który może wyciekać z pryzmy. Z jednej tony zakiszanej masy może zejść 200 – 300 l, a w tym 80 – 150 kg składnika odżywczego, którym jest cukier. W takich ekstremalnych sytuacjach można użyć absorbentów. Dr Mitrik przypomniał, że może to być mączka z lucerny, która zatrzyma cały sok lub wysłodki. Te dziś jednak w formie granulowanej nie powstrzymają całego wypływu. Poza tym działania te są mało ekonomiczne, bo kosztowne. Dlatego lepiej zastosować śrutę zbożową, pod-

wyższając w ten sposób suchą masę. Sok nie będzie odchodził w dużych ilościach, a dodatkowo śruta stanowi składnik dawki pokarmowej. Białko Krowa lubi świeżą zielonkę z dużą zawartością cukru i białka. Jednak produkcja mleka od krów na pastwisku jest nieefektywna. Zdecydowanie bardziej ekonomiczne jest karmienie kiszonkami. Przy zakiszaniu zawsze dochodzi w części do rozłożenia rzeczywistego białka na wolne aminokwasy, powiększa się amoniak, a także pojawiają się aminy i amidy, a więc substancje, które mogą być toksyczne. Jeśli podczas zakiszania zaczyna dominować clostridium, poziom rzeczywistego białka bardzo spada. W dogodnych warunkach, kiedy w dawce pokarmowej znajduje się dostateczna ilość skrobi, cukru oraz związków mineralnych, drobnoustroje żwacza pobierają amoniak do budowy białek własnego ciała. Jeśli jednak jest zbyt mało cukru, amoniak nie przerobiony na białko może przejść do krwi, następnie do wątroby i zostać przekształcony w mocznik. Mocznik zaś może przejść do mleka, a także ma negatywny wpływ na funkcje rozrodcze bydła. Ważne jest więc testowanie pasz. Można też przeciwdziałać uciekaniu substancji odżywczych z kiszonek stosując zakiszacze.

AGRONOWINY • Miesięcznik dla rolników

 KRUSZYWA OZDOBNE  KAMIEŃ MUROWY,   

OGRODOWY KRUSZYWA DROGOWE, BUDOWLANE KOSTKA GRANITOWA, BETONOWA NAGROBKI, SCHODY, PARAPETY

HURTOWNIA TORA ul. Mickiewicza 34, 47-411 Rudnik • • • • • •

Ogrzewanie podłogowe Instalacje wod-kan USŁUGI INSTALACYJNE Montaż kotłów C.O. tel.: 32 410 52 69 Drenaż opaskowy tel.: 693 867 604 Systemy solarne Klimatyzacje