Kolejowe tajniki - czym łączą się poszczególne wagony? Kilka słów o sprzęgach Scharfenberga
Dzisiaj krótko o technikaliach, czyli sprzęgi Scharfenberga, dzięki którymi możemy bezpiecznie łączyć poszczególne wagony taboru kolejowego!
Kolejowe tajniki - czym łączą się poszczególne wagony? Kilka słów o sprzęgach Scharfenberga
Sprzęgi
Czym jest sprzęg? To jedno z najbardziej oczywistych urządzeń kolejowych, łączących poszczególne wagony taboru, bądź łączący inne pojazdy szynowe, jak lokomotywy, bądź w wypadku transportu regionalnego dwa elektryczne zespoły trakcyjne. Jest to urządzenie nie tylko spinające, ale także łączące – elektryczne oraz dopasowujące się do siebie i w nowoczesnych wersjach posiadające również funkcję zderzaka.
Sprzęgi dzielić możemy na elektryczne, mechaniczne oraz niesamoczynne i samoczynne. Najnowsze sprzęgi używane w elektrycznych zespołach trakcyjnych Kolei Śląskich to samoczynne sprzęgi posiadające trzy funkcje w jednym urządzeniu.
Pierwsze sprzęgi pojawiły się w Stanach Zjednoczonych w połowie XIX wieku i stanowiły odpowiedź na potrzebę spinania ciężkiego i wymagającego taboru wraz z odpowiednim zabezpieczeniem. Hak cięgłowy Millera stanowił pierwsze urządzenie o cechach współczesnego sprzęgu, w późniejszym czasie regularnie modernizowany. Co interesujące, przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych europejskie systemy sprzęgów nie zostały usystematyzowane i regulowane przepisami ze względu na różne systemy kolejowe! Przykładowo w krakowskich tramwajach okresu Cesarstwa Austro-Węgier stosowano sprzęgi „Bośnia” używane było jedynie w tramwajach krakowskich, na obszarze Bałkanów oraz Austro-Węgier, a kompletnie nieznane w Stanach Zjednoczonych i niezbyt popularne w innych miejscach Europy.
Scharfenberg
To rodzaj sprzęgu samoczynnego, w którym nie stosuje się urządzeń zderzakowych, ponieważ sprzęgi tego typu pełnią funkcję pociągową, spinającą i zderzakową w jednym. Powstał w początkach XX wieku i stanowi jeden z najbardziej popularnych sprzęgów w transporcie kolejowym. Używane był również w transporcie tramwajowym, później zostały zastąpione przez sprzęgi Alberta.
Dodatkowo sprzęg Scharfenberga realizuje jednocześnie połączenie mechaniczne, pneumatyczne i elektryczne! Aby dokonać samoczynnego zakleszczenia poprzez sprężynowy mechanizm zaczepowy, elektryczny zespół trakcyjny musi dojechać z prędkością nieprzekraczającą 5 km/h do drugiej jednostki. Następnie dochodzi do zetknięcia sprzęgów i zakleszczenia zaczepów. Aby dokonać rozprzęgnięcia pojazdów, wystarczy guzikiem z wnętrza pojazdu, bądź dźwignią na sprzęgu dokonać ich odblokowania, a następnie oddalić pojazdy od siebie. Sprzęg Scharfenberga znajdziecie m.in. w elektrycznych zespołach trakcyjnych 14WE!
źródło: Koleje Śląskie
Sprzęg Scharfenberga stosuje się praktycznie wyłącznie w zespołach trakcyjnych. W lokomotywach i tradycyjnych wagonach są sprzęgi śrubowe. Ale UE chce wprowadzić zmodyfikowany sprzęg Scharfenberga we wszystkich typach wagonów - sterowany sygnałami cyfrowymi (zdalnie) - co zminimalizuje wypadki przy sprzęganiu/rozsprzęganiu wagonów i uprości prace manewrowe.
Za granicą przewoźnicy często dzielą składy na relacje. Np. pociąg ruszając z Norymbergi rusza na 3 zestawy po czym po trasie następuje dzielenie i składy dojeżdżają do 3 celów. Na Śląsku były jakieś próby np. dzielenia w Rybniku na pociąg do Chałupek i Raciborza w weekendy. Ale ponoć budziło to niezadowolenie wśród... związkowców KŚ bo mieli więcej roboty. A dzięki takiemu rozwiązaniu, pasażer takiego pociągu nie musiał się w Rybniku przesiadać.